Grzegorz Gąsior Knihy

Publikacja opisuje politykę kierownictwa Komunistycznej Partii Słowacji między styczniem 1968 r. (wybór Alexandra Dubčeka na I sekretarza KPCz) a październikiem 1969 r. (ostateczne odrzucenie reform politycznych) oraz jej rolę w czechosłowackiej polityce ogólnopaństwowej i międzynarodowej. Praca oparta jest na obszernej kwerendzie archiwalnej w Bratysławie, Pradze i Warszawie. Szerokie ujęcie tematu pozwala czytelnikowi zapoznać się z najważniejszymi problemami nurtującymi społeczeństwo słowackie w tym okresie. Na kwestie reformy komunizmu nakładały się bowiem m.in. sprawy stosunków słowacko-czeskich, w tym dążenie Słowaków do równouprawnienia. Popularne określenie ?praska wiosna? w odniesieniu do wydarzeń z lat 1968-1969 sugeruje wyłącznie czeski charakter zachodzących wówczas przemian politycznych. Tymczasem rola Słowacji i tamtejszych struktur partyjnych w rozpoczęciu procesu reform, a także w jego zakończeniu, była bardzo istotna. Jednocześnie przebieg wydarzeń i dyskurs publiczny miały na Słowacji własną dynamikę wynikającą z miejscowych warunków.

W wyniku podziału Śląska Cieszyńskiego w 1920 roku Czechosłowacja uzyskała kopalnie węgla kamiennego, przemysł hutniczy i linię kolejową łączącą ziemie czeskie ze Słowacją. Integracja obszaru zamieszkiwanego w znacznej części przez Polaków i Niemców była poważnym wyzwaniem dla nowego państwa. Pomimo że czechosłowackie ustawodawstwo zapewniało mniejszościom narodowym szerokie prawa, administracja państwowa dążyła do umocnienia pozycji przedstawicieli narodu czeskiego kosztem mniejszości. Opierając się na materiałach archiwalnych wytworzonych przez czechosłowackie urzędy państwowe, autor przedstawia szeroką gamę działań prowadzonych w tym kierunku, obejmujących tak różnorodne dziedziny życia społecznego i gospodarczego jak: szkolnictwo, spisy ludności, samorząd gminny, wybory parlamentarne, reforma rolna, kwestie wyznaniowe, polityka personalna w urzędach i instytucjach państwowych oraz w przemyśle.