Stefan Chwin Knihy

V Gdaňsku, městě s tisíciletými dějinami, se vždy těsně stýkaly a často i prolínaly různé kultury, jazyky a náboženství. Chwin odhaluje především poměrně nedávnou minulost a stopy, které za sebou nechali němečtí obyvatelé Svobodného města Gdaňsk. O jednom z nich, jenž je ovšem fiktivní literární postavou, píše ve svém dosud nejlépe přijatém románu Hanemann (1995). V tomto mnohovrstevném díle autor vypráví příběh gdaňského profesora anatomie, který po smrti své životní lásky upadá do hluboké deprese, stává se „živou mrtvolou" bez chuti do života, pudu sebezáchovy a odvahy, zároveň však není ani schopen spáchat sebevraždu. Je svědkem mnoha dramatických událostí, včetně zničení Gdaňska na konci druhé světové války a převzetí města polskou správou. Veškeré dění však sleduje bez zájmu, jako by se ho netýkalo. Z letargie ho vytrhne až mladá žena, která se do města přistěhovala z východu bývalého předválečného Polska. Je stejným ztroskotancem a její pokus o sebevraždu, jemuž Hanemann zabránil, je zlomovým okamžikem v jeho životě.

Hlavný hrdina románu, Erik Stamelmann, tajomný maskér filmových hviezd a politikov – trochu klamár, trochu zločinec, trochu mág – spoznáva vďaka svojej profesii slávne osobnosti ako Marlene Dietrichovú, Hitlera či Stalina, mení identitu a počas fascinujúcej, grotesknej i hrôzostrašnej cesty takmer celým minulým storočím ustavične rozmýšľa nad tajomstvami krásy, vernosti a zrady, dobra a zla. Autor knihy, Stefan Chwin (1949), patrí medzi najvýraznejšie osobnosti súčasnej poľskej literatúry.

Książka składa się z czterech części. Pierwsza obejmuje interpretacje pojedynczych wierszy Herberta, druga daje wgląd w recepcję jego twórczości oraz uwikłania intertekstualne, trzecia porusza zagadnienia sacrum i piękna, czwarta wreszcie przypomina, że Herbert to nie tylko wybitny poeta, ale także sprawny dramatopisarz.

Grzech istnienia to jedna z najbardziej zadziwiających idei cywilizacji europejskiej. Czym był dla pisarzy, filozofów i artystów? Jakie miejsce zajmował w kulturze romantyzmu? Jak idea 'grzechu istnienia' łączyła się z myślą o samobójstwie, czasem prowadząc ludzi w śmierć? Na te pytania szuka odpowiedzi Stefan Chwin, dając obraz 'samobójstwa romantycznego' daleko wychodzący poza tradycyjne ujęcia.

Chwilami nostalgiczna, chwilami żartobliwa opowieść o spotkaniu kilkuletniego chłopca z demonami XX wieku, rozgrywająca się w scenerii powojennego Gdańska. Życie w poniemieckim 'mieście wrogów' staje się dla bohatera duchowym wyzwaniem, spotkaniem z niepokojącą zagadką piękna i zła, wtajemniczeniem w urodę rzeczy naznaczonych piętnem obcości, przygodą młodej duszy uwodzonej przez nowoczesne ideologie. Lektura ważna nie tylko dla tych, którzy są ciekawi, w jakich okolicznościach duchowych i historycznych zrodził się artystyczny zamysł Hanemanna.

Jakub ist Juraprofessor an der Danziger Universität, gut aussehend, selbstbewusst, wohlsituiert. Er weiß, was richtig ist, und als ein Mädchen sich beschwert, sie sei zu Unrecht durch die Prüfung gefallen, lässt er sie hochmütig stehen. Bis er eines Tages zufällig erfährt, dass sie sich umgebracht habe. Sein Gewissen beginnt ihn zu plagen. Er begeht kleine Ladendiebstähle, trennt sich von seiner Frau, verliert Arbeit und Wohnung und irrt schließlich als Obdachloser durch die Stadt. Ein fesselnder Roman über das Leben und darüber, wie es plötzlich zerbrechen kann.

Man kann Stefan Chwin als poetischen Chronisten der deutsch-polnischen Geschichte bezeichnen. Sein neuer Roman beginnt um 1900 in Warschau. Dort unterrichtet "Fräulein Esther" den 12-jährigen Andrzej Celinski in Fremdsprachen. Esther gelingt es, die ganze Familie Celinski in ihren Bann zu ziehen, aber Andrzej und sein älterer Bruder Aleksander sind ihre heftigsten Bewunderer. Doch die Gouvernante verschwindet plötzlich. Als Erinnerung bleiben nur ein paar Bilder von ihr und ihrer Heimatstadt Danzig. Bilder, die gut vier Jahrzehnte später wieder auftauchen und Andrzej das Leben retten.

Nigdy jeszcze w żadnej książce Gdańsk nie został przedstawiony tak jak w tej opowieści. Manfred Hanemann Prawda historii łączy się tu z legendą, a losy bohaterów opromienia światło mitu dając wizję poruszającą i wieloznaczną. Esther Simmel Ta pozornie historyczna opowieść dotyka rzeczy współczesnych dużo bardziej niż niejedna powieść współczesna. Danziger Beobachter Historia, którą ludzie opowiadają od stuleci, nabiera tu nowych sensów i mieni się niespodziewanymi barwami. Danziger Zeitung

Akcja powieści toczy się w Polsce i Stanach Zjednoczonych. Czas nie jest wyraźnie określony, oscyluje około roku 2015, wędruje w przyszłość i przeszłość. Nick Karpinsky, pacjent zamknięty w szpitalu psychiatrycznym, opowiada prawdziwą - jak twierdzi - historię żony Prezydenta. Pierwsza Dama Polaków dowiaduje się, że została zdradzona przez męża, inaczej jednak niż Hilary Clinton porzuca Pałac Prezydencki. W jednej z podwarszawskich miejscowości spotyka kogoś, kto wiele zmieni w jej życiu... Czym jest przerywana wybuchami agresji i gwałtownymi monologami filozoficzno-moralnymi opowieść Nicka Karpinsky o życiu First Lady? Świadectwem obsesji typowych dla początku naszego wieku, poruszającym obrazem mentalności spiskowej, brawurową political fiction, czy czymś więcej? O co naprawdę toczy się spór między pacjentem a przesłuchującym go psychiatrą? Jaką rolę odgrywają w nim odniesienia religijne? Stefan Chwin napisał książkę, która prowokuje, wciąga, skłania do myślenia. 'Żona Prezydenta' jest ósmą - m.in. po 'Krótkiej historii pewnego żartu', 'Hanemannie', 'Esther' i 'Złotym pelikanie' - powieścią w dorobku Stefana Chwina.