Adam Burakowski Knihy

Kniha poskytuje komplexní srovnávací analýzu průběhu tohoto procesu v Německé demokratické republice, Československu, Bulharsku, Rumunsku, Maďarsku a Polsku. Ukazuje poslední roky režimu a události roku 1989 i jejich vliv na pozdější osud zemí a světa. Aktuální letopočet se pro takovou výzkumnou práci zdá jako vhodná doba: od událostí roku 1989 vznikl už určitý odstup, na druhou stranu žije mnoho přímých pamětníků, od nichž lze získat kvalitní očitá svědectví. Autoři analyzovali vliv ekonomických, ideologických a politických faktorů (vnitřních i vnějších) na erozi a zhroucení systému, přičemž zároveň poukázali na mnoho podobností a rozdílů v průběhu tohoto procesu. Kniha se rovněž dotýká otázky kolektivní paměti o daných událostech ve všech popsaných zemích.

W 1989 roku na oczach zdumionego świata zawalił się system komunistyczny. Od rozpoczęcia rokowań Okrągłego Stołu w Polsce w lutym, aż po rozstrzelanie Eleny i Nicolae Ceauşescu w grudniu – Europa Środkowa i Wschodnia przeszła przez burzliwy, choć wyjątkowo mało krwawy proces wyzwalania się spod reżimu komunistycznego (totalitarnego). Dziś, ponad 30 lat po tamtych wydarzeniach, wydaje się, iż perspektywa jest wystarczająco odległa, by bez emocji prowadzić badania porównawcze. Główne wydarzenia omawiane i analizowane przez autorów książki działy się jesienią 1989 roku. Zbiorowymi aktorami tych wydarzeń były niewątpliwie narody wybijające się na niepodległość po 45 latach zniewolenia. Rozważania dotyczące każdego z omawianych państw zostały podzielone na trzy zasadnicze bloki – ostatnie lata komunizmu, bezpośredni proces upadku reżimu oraz efekty tego procesu z perspektywy 30 lat. W literaturze przedmiotu można się spotkać z wieloma interpretacjami natury przemian 1989 roku oraz następujących później. Badacze zastanawiali się i spierali, ile było w tym elementów reformy, ile rewolucji, a ile jeszcze innych czynników ? globalizacji, wpływu zagranicy czy wymiany pokoleniowej. W jakim stopniu były to zmiany polityczne, w jakim gospodarcze, a w jakim społeczne. Wydaje się, że wydarzenia z 1989 roku były połączeniem wszystkich powyższych elementów, które różnie się rozkładały w zależności od lokalnych uwarunkowań.

Współczesne Indie to fascynujące, pełne kontrastów państwo. Z jednej strony nazywane ,,największą demokracją świata”, z drugiej rozdzierane przez liczne wewnętrzne konflikty i spory. Mając drugą co do wielkości liczbę obywateli na świecie, posiadając duże zasoby naturalne i silny rynek wewnętrzny mogą pochwalić się znacznym potencjałem gospodarczym. Koncerny indyjskie są w stanie wykupywać firmy brytyjskie, ale równocześnie setki milionów Indusów żyje w biedzie, a ponad jedna czwarta wciąż nie potrafi czytać i pisać. Autorzy przedstawiają dzieje polityczne Półwyspu Indyjskiego od czasów brytyjskiej kolonizacji i wielkiego powstania w 1857 r. do najbardziej aktualnych wydarzeń w 2013 r. Poruszają także rozmaite kwestie gospodarcze, administracyjne i społeczne. Omawiają m.in.: kształtowanie się indyjskiego ruchu narodowego, działalność Gandhiego, starcia muzułmańsko-hinduskie, problemy w integracji nowo powstałego państwa, walkę z terroryzmem, a także przełomowe reformy gospodarcze z lat 90. Prezentują najważniejsze kwestie regionalne oraz stosunki Indii z sąsiadami, a także relacje polsko-indyjskie.

Książka, ukazująca się w 20 lat po upadku komunizmu w Europie Środkowej, stanowi wszechstronną analizę porównawczą przebiegu tego procesu w Niemieckiej Republice Demokratycznej, Czechosłowacji, Bułgarii, Rumunii, na Węgrzech i w Polsce. Zostały w niej ukazane zarówno ostatnie lata reżimu, wydarzenia roku 1989, jak i ich wpływ na późniejsze losy omawianych państw i świata. Autorzy przeanalizowali wpływ czynników ekonomicznych, ideologicznych i politycznych (zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych) na erozję i upadek systemu, jednocześnie wskazując na wiele podobieństw, ale także – nie mniej liczne – różnice w przebiegu tego procesu w poszczególnych krajach. Pionierskiej analizie poddali również kwestię pamięci zbiorowej (i skierowanej na jej kształtowanie polityki) o omawianych wydarzeniach we wszystkich opisywanych państwach.