W publikacji przedstawiono genezę współpracy międzynarodowej wspólnot lokalnych i miast, historyczny rozwój tej współpracy, najważniejsze jego etapy – przyczyny i konsekwencje. Monografia ukazuje aktualny stan współpracy międzynarodowej samorządów terytorialnych na świecie, dokładniej prezentując tę współpracę w Europie, a najdokładniej w Polsce. Opisane zostały formy współpracy międzynarodowej samorządów terytorialnych: od kontaktów partnerskich poszczególnych wspólnot terytorialnych, poprzez ich organizacje międzynarodowe oraz rządowe organizacje międzynarodowe, w ramach których współpracują samorządy terytorialne, po animujące tę współpracę programy Unii Europejskiej i Rady Europy oraz – fragmentarycznie – wykorzystywanie przez samorządy terytorialne funduszy unijnych. Przedstawiono także dziedziny życia samorządowo-wspólnotowego, w ramach których ta współpraca się realizuje i których ona dotyczy, w powiązaniu z rozwojem współpracy międzynarodowej poszczególnych gmin i miast. Aktywność międzynarodowa samorządów terytorialnych dla współczesnego środowiska międzynarodowego ma ogromne znaczenie. Wpływa ona pozytywnie na kontakty społeczne i obywatelskie, które ocieplają wzajemne, często negatywnie zmistyfikowane wizerunki różnych społeczności i narodów, tworząc atmosferę współpracy, a osłabiając ciągle aktywne w tym środowisku przejawy agresji, prowadzące do konfliktów i wojen.
