Aksel Sandemose Knihy

Aksel Sandemose (1899–1965) se narodil na malém městě v dánském Jutsku norské matce a dánskému otci. Mládí prožil na moři a obě tyto skutečnosti výrazně ovlivnily jeho tvorbu. Jeho dosud jediná kniha přeložená do češtiny čerpá z námořnické zkušenosti (Vzpoura na plachetnici Zuidersee, Odeon 1966) a kritikové ji přirovnávají k románům Josepha Conrada. Motiv dávné viny a kořenů, z nichž viník vyrostl, rozvádí autor ve svém zřetelně autobiografickém a nejzávažnějším románu Uprchlík kříží svou stopu. Hlavní hrdina Espen Arnakke se v mládí dopustil vraždy a neustále se k ní vrací. Autor pln pochopení Espenovo dávné provinění analyzuje a hlavní vinu spatřuje v úzkoprsosti maloměstského prostředí.

Dobrodružný román norského spisovatele je příběhem dvou mužů a jedné ženy, viděným především z hlediska psychologického, a má řadu přitažlivých prvků. Je tu záhadná vzpoura na plachetnici plující z Islandu, ztroskotání lodi na kanadských březích, život v dřevařských táborech naostrově New Foundlandu, nová plavba po moři a rozluštění příběhu na pevnině Austrálie.

"Espen Arnakke w wieku siedemnastu lat zamordował Johna Wakefielda. Kolejne siedemnaście poświęcił na rozpamiętywanie popełnionej zbrodni. Powoli osuwając się w szaleństwo, próbuje dociec, co tak naprawdę skłoniło go do morderstwa. Tajemnica może tkwić w małej miejscowości, w której się wychował. To surowe prawa Jante ukształtowały go na całe życie. Wiara i ateizm, abstynencja i alkoholizm, miłość i nienawiść, życie i śmierć. Według Espena między sprzecznościami często stoi znak równości. Raskolnikowowski obłęd Arnakkego miesza się z trzeźwą oceną rzeczywistości, a prowincjonalny i zamknięty świat Jante nie daje o sobie zapomnieć. "Uciekinier przecina swój ślad" to jedna z najważniejszych powieści skandynawskich, dzięki której możemy zrozumieć złożoną tożsamość człowieka Północy."--

Hlavným motívom diela je zápas človeka so silami zla, premietnutý v tomto románe do čias fašistickej okupácie Nórska a druhej svetovej vojny. Autor tu symbolizuje démonické sily v ľudskom vnútri vlkolakom, zvieracou postavou z germánskej mytológie, ktorá stelesňuje najvyššiu mieru zla. Hlavnépostavy, manželia Venhaugovci, ich rodinný priateľ Erling a iní, sa tu vyjadrujú v úvahách a spoločných rozhovoroch k základným etickým problémom svojej doby. Pomedzi debaty a spomienky sa prediera dej, jednotlivé udalosti sa dopĺňajú a v závere diela tvoria jednoliaty celok.