Tato série se ponoří do složitosti lidské existence a zkoumá věčné otázky života, smrti a smyslu. Prochází různými kulturami a historickými obdobími a odhaluje univerzální aspekty lidské zkušenosti. Je to reflexivní cesta, která vyzývá čtenáře, aby přemýšleli o své vlastní cestě a místě ve světě. Nabízí hluboký pohled na to, co to znamená být člověkem.
«Philosophical Heuristics» aims to translate philosophical issues into meta-philosophical issues examined from a unique perspective. The analytical and interpretive practice of heuristics seeks to grasp synchronously all the processes leading to the formation of philosophical discourse, its language, form and content. The book takes hermeneutics and pragmatism as a starting point for a multifaceted and systematic examination of philosophical heuresis and promotes a style of philosophising «in the suspense of heuristic reflection», something more than ordinary theoretical self-awareness.
Heurystyka filozoficzna jest pracą koncepcyjną, prezentującą szkic programu
uprawiania filozofii za pośrednictwem refleksji metafilozoficznej,
zmierzającej do bardzo wszechstronnego i systematycznego rozeznania zarówno w
wielorakich możliwościach argumentacyjnych związanych z danym zagadnieniem,
przeszkodach i pułapkach natury pojęciowej lub językowej, jak też w
pozateoretycznych uwarunkowaniach mających wpływ na kształt dyskursu.
Wszystkie czynniki, czy to natury pojęciowej, czy to pragmatycznej, językowej,
społecznej, które kształtują rezultat w postaci teoretycznego wytworu, jakim
jest dyskurs filozoficzny, argument, koncepcja, czy wreszcie tekst, nazywa się
w tej pracy heurezą. Heurystyka jest próbą ukształtowania umiejętności
intelektualnego panowania nad całokształtem heurezy. Zadanie jest trudne, bo
każda poważana teoria filozoficzna wykazuje się znacznym stopniem
samorefleksji, a w konsekwencji ulega złudzeniu, że dostarcza wystarczającego
rozeznania teoretycznego zarówno w zakresie własnych swych roszczeń do
prawomocności, jak i w odniesieniu do innych, konkurencyjnych koncepcji.
Przezwyciężenie tej iluzji, inicjujące heurystykę filozoficzną jako teorię i
umiejętność, jest możliwe tylko pod warunkiem, że nabędziemy zdolności do
autentycznej adaptacji tych form teoretycznej samowiedzy, których dostarczają
wielkie projekty filozoficzne, wszelako z zachowaniem autonomii niezbędnej do
tego, by skonfrontować je z innymi postaciami filozoficznego krytycyzmu.
Bohaterem książki jest „Herbert metafizyczny”, „wygnany arkadyjczyk” biorący
odpowiedzialność za rzeczywistość, w której rozegrał się metafizyczny dramat,
tytułowy „koniec”. Podstawową metodą badawczą jest tu interpretacja tekstu, a
dominującą perspektywą – poetyka. Autorka stara się ukazać zasadę organizującą
świat poetycki Herberta: „dośrodkowe” ciążenie charakterystycznych dla tej
poezji antynomii oraz współistnienie sprzeczności w obszarze paradoksu.
Kwestią kluczową jest poetycka wyobraźnia, ujęta jako sfera obrazowania
syntetyzująca elementy świata przedstawionego w relacji do metafizycznych
aspektów egzystencji, te natomiast dają się uchwycić w odniesieniu do tradycji
filozoficznej i literackiej. Zarysowując horyzont tej twórczości jako swoisty
pejzaż kultury, autorka pokazuje, że „metafizyczne” przemawia u Herberta
głosami wielkich twórców, figur orientacji aksjologicznej i estetycznej,
jakimi są Eliot, Rilke, Hölderlin oraz Nietzsche. Trzy pierwsze z wymienionych
nazwisk zakreślają potrójny horyzont intertekstualny i wyznaczają wierzchołki
metafizycznego trójkąta, na których wspiera się refleksja poety: liryczno-
elegijny (Rilke); ascetyczny, sprzężony z imperatywem etycznym (Eliot) oraz
religijno-obrzędowy (Hölderlin). Myśl Nietzschego natomiast okazuje się
istotna dla religijnego wymiaru poezji Herberta.
