Cezary Namirski Knihy

Rok 1066 jest kojarzony przede wszystkim z bitwą pod Hastings, w której normański książę Wilhelm pokonał króla Anglii Harolda Godwinsona i wkrótce objął angielski tron. Kilka tygodni wcześniej w północno-wschodniej części kraju miały miejsce dwa nie mniej dramatyczne starcia. Król Norwegii Harald III Srogi (Hardrada) podjął próbę zdobycia angielskiej korony, znajdując sojusznika w Tostigu, wygnanym bracie Harolda Godwinsona. We wrześniu licząca ok. 10.000 zbrojnych armia norweskich wikingów rozpoczęła pustoszenie wybrzeży Northumbrii. Pod Fulford, na południe od miasta York, drogę zastąpiły jej siły anglosaskie dowodzone przez earlów Edwina i Morkara. Najeźdźcy odnieśli zdecydowanie zwycięstwo, ale już pięć dni później dali się zaskoczyć pod Stamford Bridge, gdzie doszło do jednej z najkrwawszych bitew angielskiego średniowiecza. Armia norweska poniosła klęskę i uległa niemal całkowitemu zniszczeniu, a Harald Srogi i Tostig polegli. Zwycięstwo odniesione przez Harolda Godwinsona drogo go jednak kosztowało, gdyż wykrwawione oddziały anglosaskie musiały zaraz pomaszerować na południe, gdzie wylądowali Normanowie. Temu przeciwnikowi już nie sprostały. Książka wydana w serii Historyczne Bitwy przedstawia norweską inwazję Anglii w szerokim kontekście historycznym, przybliżając dzieje Anglii i Norwegii w epoce wikingów, jak również pasjonujący żywot Haralda III Srogiego, jednej z najbarwniejszych postaci europejskiego średniowiecza.

Stoczona w Wielki Piątek 23 kwietnia 1014 roku bitwa pod Clontarf była najważniejszą batalią wczesnego średniowiecza w Irlandii. Zapisała się trwale w pamięci Irlandczyków, osiągając status narodowego zwycięstwa. Arcykról Irlandii Brian Boru, któremu w 1011 roku udało się uzyskać zwierzchność nad królestwami Zielonej Wyspy, wiosną 1014 roky wyruszył pod Dublin, aby poskromić tamtejszego skandynawskiego władcę Sigtrygga Jedwabnobrodego i jego wuja Mela Mórdę, króla Leinster, którym pomocy udzielili wikingowie z Orkadów i wyspy Man. Bój na położonych na północ od Dublina polach Clontarf był niezwykle krwawy. I choć wojska Briana Boru odniosły zdecydowane zwycięstwo, to arcykról i jego najstarszy syn zginęli, co przekreśliło szanse na zjednoczenie Irlandii. Książka przybliża zarówno samą bitwę, jak i jej szerszy kontekst historyczny, dając czytelnikowi obraz epoki wikingów na Zielonej Wyspie.

Książka stanowi pierwsze w języku polskim opracowanie poświęcone pradziejom Balearów. Obejmuje ono okres od kolonizacji archipelagu ok. połowy III tysiąclecia p.n.e. do rzymskiego podboju wysp w 123 r. p.n.e. Prehistoryczne kultury Balearów przez długi czas rozwijały się w znacznym stopniu izolacji, tworząc formy kultury materialnej i architektury unikatowe dla archipelagu, m.in. podłużne kamienne domostwa (naviformes) z epoki brązu oraz wznoszone w epoce żelaza talayots, monumentalne wieże znane z Majorki oraz Minorki. Omówione zostały także późniejsze kontakty Balearów ze światem antycznym, zwłaszcza Fenicjanami oraz Kartaginą.

Datowane na neolit i wczesną epokę brązu petroglify są jednymi z najbardziej fascynujących prehistorycznych zabytków Wysp Brytyjskich. Tysiące motywów, głównie geometrycznych (m.in. koncentryczne pierścienie, spirale i prostokąty), występują zarówno na naturalnych skałach w krajobrazie, jak i na monumentach takich jak menhiry, kamienne kręgi i grobowce korytarzowe. Niniejsza książka stanowi pierwsze opracowanie w języku polskim poświęcone prehistorycznej sztuce naskalnej na terenie Brytanii i Irlandii. Problematyka ta została omówiona z uwzględnieniem szerszego kontekstu pradziejowych petroglifów w Europie oraz metodologii ich badań oraz konserwacji.

Spis treści: Wstęp I Zarys sytuacji politycznej i społecznej na terenie Irlandii we wczesnym średniowieczu II Wojskowość na terenie Irlandii w IX i X w. III Wczesnośredniowieczna południowa Irlandia (Leth Moga) do bitwy pod Ballaghmoon IV Flann Sinna: arcykról Irlandii V Cormac mac Cuilennin: biskup, król i wojownik VI Ostatni bój biskupa Cormaca: bitwa pod Ballaghmoon (13 IX 908) VII Irlandia po bitwie pod Ballaghmoon Epilog Ballaghmoon 13 IX 908 (English summary) Bibliografia Objaśnienia skrótów użytych w tekście Wykaz ilustracji Spis map

Średniowieczna Sardynia była miejscem krzyżowania się wpływów licznych potęg świata śródziemnomorskiego wVI wieku wyspa została przyłączona do Bizancjum, wXI wieku wpełni ukształtowały się na niej cztery niezależne królestwa (giudicati), zaś wkolejnych stuleciach była ona obszarem rywalizacji Genui, Pizy iKrólestwa Aragonii. Jednym ze świadectw burzliwych średniowiecznych dziejów Sardynii są zamki, stanowiące ważny element kulturowego krajobrazu wyspy. Książka jest monografią poświęconą warowniom wznoszonym na Sardynii od czasów bizantyjskich po aragońskie, zostaje wniej zaprezentowany także ich szeroki kontekst historyczny.

Sardyńska kultura nuragiczna stworzyła charakterystyczną architekturę, nie spotykaną gdzie indziej, zachowując trwałość form i ciągłość rozwoju. Odcisnęła ona trwałe piętno na krajobrazie wyspy, znacząc go liczbą ponad 7 tysięcy zachowanych nuraghes - kamiennych wież w kształcie stożka z komorami o tolosowej konstrukcji. Książka stanowi poprawione i poszerzone drugie wydanie opracowania poświęconego epokom brązu i żelaza na Sardynii. Autor przedstawia kulturę materialna, architekturę, gospodarkę oraz strukturę społeczną na terenie wyspy w okresie rozwoju kultury nuragicznej.

Przełom XIV i XV w. był w dziejach Anglii burzliwym okresem – detronizacja Ryszarda II oraz początek panowania Henryka IV, problemy finansowe oraz działania wojenne w Walii nie pozwalały na stabilizację sytuacji angielskiej korony. W tym czasie doszło też do kolejnych militarnych konfrontacji ze Szkocją, które były nieodłącznym elementem dziejów obu królestw w późnym średniowieczu. Stoczona 14 września 1402 r. bitwa pod Homildon Hill była jednym z najświetniejszych angielskich zwycięstw nad północnymi sąsiadami, odniesionym głównie dzięki skuteczności długiego łuku. Zwycięzcy, broniący północnej granicy Anglii ród Percy, rychło popadli w konflikt z królem Henrykiem IV, a ich rebelia doprowadziła do kolejnej krwawej konfrontacji – 21 lipca 1403 r. pod Shrewsbury armia królewska po zaciętym boju pokonała buntowników, a korona Lancastera została uratowana. Niniejsza książka przybliży czytelnikowi jeden z najbardziej dramatycznych epizodów w średniowiecznej historii Wysp Brytyjskich, a także jego głównych bohaterów – Henryka IV, pierwszego Lancastera na angielskim tronie, Henryka Percy i jego syna „Hotspura”, a także Sir Archibalda Douglasa, wojowniczego szkockiego możnego, który w obu bitwach walczył po stronie pokonanych... Cezary Namirski (ur. 1990), archeolog, ukończył studia w Wielkiej Brytanii, uzyskując na University of Durham tytuł doktora. Obecnie adiunkt w Dziale Archeologii Muzeum Historycznego w Bielsku-Białej. Autor opracowań naukowych poświęconych pradziejom Sardynii (Nuragiczna Sardynia, Kraków 2016; Nuragic Settlement Dynamics: The East Coast of Sardinia, Oxford 2020) oraz Balearów (Pradzieje Balearów. Od najwcześniejszej obecności człowieka do podboju rzymskiego, Kraków 2020), prehistorycznej sztuce naskalnej Brytanii i Irlandii (Prehistoryczna sztuka naskalna Wysp Brytyjskich, Kraków 2019), a także wczesnośredniowiecznym konfliktom na Wyspach Brytyjskich (Fulford – Stamford Bridge 1066, Warszawa 2021; Ballaghmoon 13 IX 908, Zabrze – Tarnowskie Góry 2021). Jego zainteresowania obejmują m.in. epoki brązu i żelaza w środkowej części basenu Morza Śródziemnego, pradziejową sztukę naskalną w Europie Północnej oraz średniowieczne dzieje Wysp Brytyjskich

Wstęp I. Sytuacja polityczna Szkocji w latach 1437-1446 II. Historia klanu Lindsay III. Wojskowość szkockich konfliktów klanowych XV i XVI w. IV. Arbroath: średniowieczna historia miasta i klasztoru V. Bój u klasztornych murów: bitwa pod Arbroath VI. Upadek czarnych Douglasów i końcowe lata panowania Jakuba II Epilog Arbroath 23 I 1446: a Scottish clan battle (summary) Bibliografia Wykaz ilustracji i map Połowa XV w. była niespokojnym okresem w Szkocji, z dążeniem Jakuba II do wzmocnienia władzy królewskiej oraz konfliktami z czarnymi Douglasami. Lata 40. i 50. były kluczowe dla klanów Lindsay i Gordon, które rywalizowały o dominację w północno-wschodniej Szkocji. W styczniu 1446 r. u murów opactwa w Arbroath miała miejsce zbrojna konfrontacja, w której klan Lindsay odniósł zwycięstwo, tracąc jednak sir Davida Lindsay, 3. earla Crawford. Bitwa pod Arbroath jest dobrze udokumentowana, ale oddzielenie prawdy historycznej od późniejszych tradycji jest trudne. Książka omawia bitwę, jej kontekst historyczny oraz polityczne następstwa w Królestwie Szkocji za panowania Jakuba II. Cezary Namirski (ur. 1990), archeolog, uzyskał doktorat na University of Durham i jest adiunktem w Dziale Archeologii Muzeum Historycznego w Bielsku-Białej. Autor prac naukowych dotyczących pradziejów Sardynii, prehistorycznej sztuki naskalnej Brytanii i Irlandii oraz wczesnośredniowiecznych konfliktów na Wyspach Brytyjskich.