Krastew Iwan Knihy

Po upadku Muru Berlińskiego rozradowani obywatele Europy Środkowej z nadzieją spoglądali w przyszłość licząc, że już wkrótce na pełnych prawach dołączą do Zachodu. Kraje takie jak Polska czy Węgry rozpoczęły proces demokratycznych i kapitalistycznych reform, które miały je do wyśnionego celu przybliżyć. Rzeczywistość okazała się jednak mniej kolorowa niż zakładano, a imitacyjna ścieżka rozwoju okazała się pełna wybojów i ślepych zaułków. Wciąż łatwiej wyjechać na Zachód niż sprowadzić zachodni dobrobyt do siebie. Obywatele pytają więc, dlaczego nie wszyscy na demokracji zyskali tak samo i kto jest temu winien. A politycy sięgnęli po o ksenofobiczny język, populistyczne recepty, a nawet autokratyczne metody rządzenia. „Światło, które zgasło” to błyskotliwa analiza przemian ostatnich trzydziestu lat, autorstwa wybitnych myślicieli z dwóch stron dawnej Żelaznej Kurtyny. Krastev i Holmes, Bułgar i Amerykanin przekonują, że kryzys liberalnej polityki to nie problem Wschodu, lecz proces globalny. A Węgry i Polska to jego awangarda, a nie bastion zacofania. Nagrodzona 2020 Lionel Gelber Prize Jedna z najważniejszych książek 2020 roku według Financial Times oraz The Economist Książka wydana w ramach Impact Books, serii przekładów najciekawszych i najbardziej istotnych międzynarodowych tytułów dotyczących biznesu, geopolityki i kultury na język polski. Impact Books to inicjatywa, która powstała w odpowiedzi na przekonanie, że dzielenie się wiedzą jest kluczem do tworzenia dobrobytu gospodarczego i społecznego.

Poczucie kryzysu demokracji wydaje się dziś powszechne – kłopoty integracji Unii Europejskiej, oligarchizacja polityki w USA, efektywność gospodarcza reżimów autorytarnych i rosnąca niechęć do tradycyjnych partii, liderów politycznych i samych państw sprzyjają wizjom schyłku świata jaki znamy. Turbulencjom gospodarczym, wzrostowi nierówności i wypaleniu się tradycyjnej polityki towarzyszy wielka fala społecznego niezadowolenia. Na ulice i place miast całego świata wylegają celebryci i prekariusze, wykładowcy uczelni i bezrobotni, hipsterzy i związkowcy – rzadko razem, często bez ideologii, zazwyczaj w imię „prawdziwej” demokracji, zawsze przeciwko establishmentowi. Czy „oburzeni” wszystkich krajów połączą się i zmienią oblicze demokracji? A może globalne protesty społeczne – od Bułgarii, przez Turcję i Rosję aż po Tajlandię – to symptom globalnej niemocy, a wiek XXI będzie wiekiem rewolucji, ale bez rewolucyjnych konsekwencji? Iwan Krastew, jeden z najbardziej wpływowych intelektualistów publicznych ostatniej dekady świat rozchwianej, niepewnej swego losu i tak często bezradnej demokracji ogląda z lotu ptaka. Szuka logiki i celu tak powszechnych ostatnio protestów, stawia prowokacyjne tezy – i zostawia nas samych z dylematem: czy bardziej sensownie jest obalić rząd, czy się nad nim użalić.

Unia Europejska się rozpada. Coraz głośniej słychać skrajne partie prawicowe i populistów. Wielka Brytania opuszcza wspólnotę. Kolejne kraje rozdziera polityczna destabilizacja wywołana przez fale emigracji z Bliskiego Wschodu, Północnej Afryki i Azji Południowej. Wschodniej flance Unii coraz bardziej zagraża Putinowska Rosja. Co czeka zatem Europę? Jaką przyszłość ma projekt europejski? I czy w ogóle ma przyszłość? W krótkiej, pisanej ze swadą książce, Iwan Krastew, jeden z najważniejszych europejskich intelektualistów, na przekór utartym opiniom pokazuje, że odpowiedzią na ten stan rzeczy nie jest ani przesadny optymizm, ani pesymistyczna rezygnacja. Potrzeba nam raczej wiary w Europę, ale Europę już inną niż ta, do której zdążyliśmy się przyzwyczaić. Gdy czyta się tę książkę, ma się wrażenie, że jest się w towarzystwie jednego z największych współczesnych umysłów Europy. Łącząc we właściwy dla siebie sposób wnikliwość i współczucie, Iwan Krastew daje nam w tym pogłębionym eseju dokładnie to, czego potrzebujemy, by zrozumieć, na czym polega kryzys Europy. Timothy Snyder, Yale University

Iwan Krastew w swojej książce rysuje obraz zmian, które w naszym życiu wprowadza epidemia COVID-19 i stawia pytania o świat, jaki wyłoni się po epidemii. Bez dwóch zdań, epidemia COCID-19 to bezprecedensowy eksperyment, w którym wszyscy uczestniczymy i nie pozostanie on bez śladu na naszym życiu. Czy da się utrzymać zglobalizowany porządek rzeczy, do którego przywykliśmy przez ostatnie dwadzieścia lat? Co się stanie z demokracją i jaka przyszłość czeka Unię Europejską? Jeden z najciekawszych europejskich intelektualistów posiłkuje się tu nie tylko rozpoznaniami politologów, socjologów i historyków, ale korzysta też obficie z literatury popularnej, a jego opowieść o epidemii czyta się wybornie. Lektura obowiązkowa!

W powieściowym Mieście białych kart Jose Saramago wyborcy wypowiadają systemowi lojalność. W rzeczywistej Bułgarii ulica obala rząd, we Włoszech to samo robią rynki finansowe, w Rosji zaczyna się ferment. Wyciekają największe tajemnice dyplomacji amerykańskiej i stają się własnością publiczną. Rewolucja technologiczna w komunikacji daje ludziom zupełnie nowe możliwości: protestu, prześwietlania władzy i organizowania się, za którymi współczesne państwa wydają się nie nadążać. Czy przeżywamy właśnie renesans demokracji – bezpośredniej, oddolnej, usieciowionej? A może to tylko pozory, a wraz z tradycyjnym państwem obywatele tracą wpływ na cokolwiek? Iwan Krastew pisze o paradoksach współczesnej polityki: o demokracji, w której nie ma wyboru; o społeczeństwie, które nie ufa sobie ani elitom; o zapracowanych Niemcach, którzy prędzej opuszczą Unię niż bezrobotni Grecy; o autorytarnej Rosji, która nie broni obywatelom uciekać za granicę. Demokracja nieufnych to pejzaż świata, w którym to, co stare, umiera, a nowe rodzi się na naszych oczach.