II wojna światowa na ziemiach polskich była okresem pełnym tragicznych, ale
również niezwykłych ludzkich historii. Śmierć najbliższych, konieczność
porzucenia domu rodzinnego i często bezsilnej obserwacji przez ofiary wojny
ujawniania się najgorszych instynktów człowieczej natury przeplatały się z
bohaterstwem, poświęceniem i patriotyzmem tych, którzy nie godzili się na
okupacyjny terror i zdegradowanie do roli niewolniczej siły roboczej.
Doskonałym tego przykładem są dzieje urodzonego na Wołyniu w 1927 r. Zbigniewa
Piaseckiego.
Książka opowiada o krwawo stłumionych przez komunistów protestach społecznych
w stolicy ChRL (na słynnym placu Tiananmen) wybuchłych wiosną 1989 r., jak
również wpływie tych wydarzeń na sytuację w PRL, gdzie praktycznie równolegle
dokonywała się dekompozycja komunistycznego systemu władzy. Pierwsza tura
częściowo wolnych wyborów nad Wisłą zbiegła się z masakrą na ulicach Pekinu,
co przyczyniło się do spowolnienia tempa prodemokratycznych zmian w PRL, lecz
nie ostatecznie zdołało ich zatrzymać.
Na przełomie lipca i sierpnia 1915 r. pod Jastkowem niedaleko Lublina
rozegrała się bitwa, w której udział wzięły m.in. 4. Pułk Piechoty Legionów
ppłk. Bolesława Roi i pułki I Brygady Legionów Józefa Piłsudskiego. Wokół
krwawego, kilkudniowego starcia (będącego chrztem bojowym 4. Pułku), w którym
Polacy próbowali bohatersko, acz bezskutecznie przełamać pozycje rosyjskie,
narosło wiele kontrowersji. Co faktycznie wydarzyło się pod Jastkowem i kto
odpowiadał za brak sukcesu formacji legionowych oraz duże straty poniesione
przez Polaków? Czas poznać odpowiedzi na te pytania. Warto dodać, że wielu
uczestników bitwy pod Jastkowem w późniejszych latach brało udział w
kształtowaniu polskiego życia kulturalnego i politycznego. Byli to m.in.:
Karol Bunsch, Władysław Broniewski, Józef Piłsudski, Bolesław Roja, Felicjan
Sławoj Składkowski czy Kazimierz Sosnkowski. Wszystkich ich spotkamy na
kartach niniejszej książki. Z całą powagą stwierdzam, że praca dr. Przemysława
Benkena [] jest relewantnym dopełnieniem istniejącej historiografii. Czytając
niniejszą pracę należy mieć na uwadze słowa Cycerona Historiam nescire hoc est
semper puerum esse, które wskazują czytelnikowi na istotne znaczenie
znajomości historii batalii o polską niepodległość i wyzwolenie się przez
Polaków spod panowania zaborców trwającego od XVIII aż do początków XX wieku.
Tym bardziej, że wspomniana publikacja prezentuje walkę Legionów Polskich z
Cesarską Armią Rosyjską, której niechlubne tradycje imperialne kontynuuje
istniejąca w różnych formach państwowości Rosja.
Wojna polsko-sowiecka z lat 1919-1921 doczekała się wielu publikacji, szczególnie w 2020 r., kiedy Polska obchodziła setną rocznicę zwycięstwa nad Armią Czerwoną. Badania nad tym konfliktem utrudnia brak dostępu do materiałów źródłowych w Moskwie, jednak polskie archiwa wciąż oferują możliwości zgłębiania zarówno dobrze zbadanych, jak i mniej eksponowanych tematów. Niniejsza publikacja ma na celu przystępne przedstawienie wydarzeń na Pomorzu latem 1920 r., ze szczególnym uwzględnieniem bitwy pod Brodnicą z 18 sierpnia. Mimo że temat ten był analizowany w licznych publikacjach, autor uważa, że nie został on dotąd odpowiednio wyeksponowany. Praca Przemysława Benkena, dzięki akrybicznej analizie, wnosi nowe treści do badań nad wojną polsko-bolszewicką oraz bitwą pod Brodnicą. Autor, zachowując obiektywizm, ukazuje wysiłek polskich żołnierzy w wyparciu bolszewickich sił z terytorium Rzeczypospolitej, zgodnie z rozkazem gen. por. T. Rozwadowskiego z 14 sierpnia 1920 r.
