JERZY GRZYBOWSKI Knihy

Autorzy przedstawiają dzieje Białorusi od czasów najdawniejszych do 1991 roku, kiedy to na mapie świata pojawiło się niezależne państwo białoruskie. Celem ich publikacji jest przybliżenie polskiemu czytelnikowi historii ziem białoruskich w aspekcie politycznym, etnicznym, kulturowym i ekonomicznym. Uwadze autorów nie uszły także kwestie sporne, budzące niesłabnące zainteresowanie w Polsce i Białorusi. Novum tej publikacji polega na zamyśle jej budowy. W prezentowaniu wydarzeń historycznych autorzy odstąpili od tradycyjnego i najbardziej rozpowszechnionego w literaturze przedmiotu układu chronologicznego. Mając świadomość złożoności kwestii poruszanych w pracy, zdecydowali się na zastosowanie układu rzeczowego (problemowego), który umożliwia bardziej szczegółowe ukazanie faktów i ich analizę. Monografia jest adresowana zarówno do przedstawicieli społeczności akademickiej, jak i wszystkich zainteresowanych historią naszego wschodniego sąsiada.

Książka wszechstronnie i całościowo przedstawia problem emigracji zarobkowej z Polski na Łotwę i do Estonii w okresie międzywojennym. Autor przygląda się temu zagadnieniu przez pryzmat procesów politycznych, gospodarczych, społecznych, demograficznych i narodowościowych zachodzących wówczas w Europie Środkowo-Wschodniej. W pracy zostały ukazane geneza i istota ruchu emigracyjnego ze wskazaniem jego najważniejszych determinantów zarówno wewnątrzkrajowych, jak i międzynarodowych. Ponadto poddano analizie rozmaite aspekty życia Polaków za granicą, skupiając się m.in. na takich kwestiach, jak stosunki z władzami i ludnością miejscową, relacje z mniejszością polską w państwach bałtyckich. Autor szuka również odpowiedzi na pytania, w jaki sposób pobyt na obczyźnie zmienił postawy i zachowanie emigrantów w stosunku do własnego kraju oraz jaki wywarł wpływ na sytuację ekonomiczną Polski. Przedstawia też losy emigrantów polskich po wybuchu II wojny światowej i inkorporacji republik bałtyckich przez ZSRR.

Książka, będąca pokłosiem wieloletnich badań w archiwach i bibliotekach w kraju i za granicą (Białoruś, Litwa, Serbia, Wielka Brytania, USA), przedstawia losy arcybiskupa generała brygady Sawy (Sowietowa), hierarchy Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Autor omawia kolejne etapy życia i działalności władyki: młodość w okresie I wojny światowej, kapłaństwo w II Rzeczypospolitej, tułaczkę wojenną, służbę w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie w charakterze naczelnego kapelana wojskowego wyznania prawosławnego, a następnie posługę duchowną wśród obywateli polskich na obczyźnie w warunkach pojałtańskiej rzeczywistości. Książka odsłania jeden z mało znanych epizodów w dziejach polskiego prawosławia w XX wieku.