Dariusz Czaja Knihy

Autorzy: Agata Bielik-Robson, Joanna Bielska-Krawczyk, Daniel Cichy, Dariusz Czaja, Magda Heydel, Wiesław Juszczak, Adam Lipszyc, Jakub Momro, Stanisław Obirek, Paweł Próchniak, Roma Sendyka, Łukasz Tischner. Eseje zebrane w książce dotyczą skomplikowanych relacji pomiędzy różnymi wizjami czasu a szeroko pojętą myślą eschatologiczną. Autorzy niniejszego tomu, pośród których znajdziemy filozofów, antropologów, literaturoznawców, historyków sztuki i muzykologów, próbują zastanowić się nad tym, w jaki sposób można dzisiaj mówić o rozmaitych wizjach „końca świata”. Obca jest im wszakże gorączka apokaliptyczna właściwa kulturze popularnej, jak i ludowa eschatologia, niecierpliwie wypatrująca znaków „czasów ostatnich”. Zadanie, które sobie postawili, jest raczej analitycznej, dyskursywnej natury. W zgromadzonych tekstach można znaleźć próby odpowiedzi na podstawowe pytania i problemy eschatologii religijnej i świeckiej. Autorów szczególnie interesowało to, w jaki sposób refleksja filozoficzna, fikcje literackie, sztuki piękne i narracje filmowe organizują naszą wyobraźnię i nasze myślenie o „końcu wszystkich rzeczy”.

'Książka jest zbiorem esejów podróżnych opowiadających o włoskim Południu. O Apulii głównie, z niewielkim wypadem do sąsiedniej Basilicaty. To wciąż prawdziwa terra incognita dla tych wszystkich, którzy ulegli niegdyś włoskiej chorobie. Wbrew pokutującym przekonaniom, tam też mieszkają ludzie, jest nawet parę interesujących kamieni, a rzeczywistość układa się w zaskakujące wzory. Autor robi wiele, by tę tezę usprawiedliwić Jego podróż na Południe – autobusem, pociągiem, samochodem, czasem rowerem – nie przebiega wedle z góry ustalonego planu. Nie jest to podróż konesera sztuk pięknych. Niewiele tu estetycznych delektacji. Muzea omijane są szerokim łukiem. Autor najwyraźniej nie szuka wrażeń, szuka raczej sensów. Albo dokładniej: sensów skrytych pod materią wrażeń. Jedzie więc na Monte Sant’Angelo, by zobaczyć grotę objawień św. Michała Archanioła i procesję ku jego czci, ale przy okazji próbuje zrozumieć, co się stało z naszą wrażliwością angelologiczną. Odwiedza pole bitwy pod Kannami, by zapytać o jej znaczenie, które wychodzi daleko poza czysto militarny wymiar. W Galatinie, podczas notte della taranta wpada w muzyczny trans, ale (już po ochłonięciu) rejestruje także współczesny kształt i przemiany tarantyzmu. To książka gatunkowo nieczysta. Nie jest to z całą pewnością przewodnik (raczej anty-przewodnik), nie jest to reportaż, ani klasyczny dziennik podróży. Podróżujemy wraz z autorem w realnej przestrzeni, ale materią jego opisów jest także tekst literacki, film, fotografia i muzyka. To książka, która nieustannie miesza poziomy i języki. Przechodzi niepostrzeżenie od zapisu chwili do zdystansowanej refleksji, od impresyjnego obrazka do języka dyskursu. To także – już finalnie – próba zastanowienia się nad znaczeniem i możliwościami pisarstwa podróżniczego. 'Dariusz Czaja to dobry pisarz. I dobry przewodnik: idzie się z nim przez krajobraz jak przez sztukę. I przez sztukę - jak przez krajobraz'. Wojciech Bonowicz 'Książka Dariusza Czai mówi o przeżyciach, które każdy z nas pragnąłby mieć wśród swoich osobistych skarbów. To jasne, nie ma przygody bardziej wzbogacającej niż podróż po Włoszech – ale nie o wypad wakacyjny chodzi, nie o spacery po muzeach i kościołach, nawet nie o wzdychanie nad pięknem Wenecji i zawrót głowy na Wybrzeżu Amalfitańskim, tylko o spotkanie z krajem i ludźmi, takimi, jacy są dzisiaj, zanurzonymi w wielosetletniej kulturze i geografii swej ojczyzny. To nie przyjemny urlop, to prawdziwa świecka pielgrzymka'. Ewa Bieńkowska 'Nie czytajcie słów Czai w pośpiechu. Smakujcie je. Jego eseje łączą w sobie erudycję antropologa, przenikliwość badacza, otwarość podróżnika, wrażliwość estety, słuch muzyka, oczy reportera i język wytrawnego pisarza. Uczta!' Wojciech Tochman'

Dzieło sztuki jest wybrykiem natury. Ekscesem. Nie powinno go być – a jest. W książce stawiam mocną tezę, że w świecie triumfów wąsko i instrumentalnie pojmowanego rozumu, wobec słabnącej siły religii, która do niedawna była głównym depozytariuszem tajemnicy, sztuka jest tą dziedziną, która pozostaje enklawą nieobliczalnego. Wystarczy dostrzec, że wielkie dzieła sztuki wciąż rzucają na nas potężny c z a r. Pojmiemy to lepiej, gdy tylko słowo to uwolnimy od trywialnej semantyki narzuconej mu przez język potoczny, a zechcemy zobaczyć w nim odwieczną sa- kralną siłę, z jej nieodłącznymi biegunami: tremendum et fascinans. Dopiero wtedy odsłoni się przed nami rozległy kontynent rzeczywistych obecności, a zaczarowanie stanie się czymś więcej niż tylko hasłem z sentymentalnego słownika. Dariusz Czaja

Blask ciemnieje to książka autora nie tylko znanego, lecz także niepowtarzalnego, łączącego najwyższą jakość merytoryczną z tonem osobistym. Harmonijnie współgrają tu wartości poznawcze i walory estetyczne; elegancja wywodu i dramatyzm stawianych pytań fundamentalnych. Jest to książka serio (w głębokim, Norwidowskim znaczeniu tego słowa), książka poszukująca metafizycznych fundamentów pustki i ogołocenia, niewiary i rozpaczy, utraconej obecności Boga. Jacek Leociak Już w Lekcjach ciemności widać było, że ten antropolog nie zajmuje się drobiazgami. Dariusz Czaja wszedł na niebezpieczną drogę badań kwestii fundamentalnych: niepokój metafizyczny, mowa i milczenie Boga, moc i niemoc sekularyzującej się kultury. A już Dante i Hamlet ostrzegali, by w naszej „wątłej łupinie” nie zapuszczać się na głębię „skąd nikt nie wraca”. Tutaj tajemnice nie rozświetlają się, odwrotnie: raczej ciemnieją! Kogo zaś nurtuje pytanie, jak możliwy jest w tekstach kultury związek wiary i niewiary – niech też czyta. Michał Klinger

Kwintesencje. Pasaże barokowe to książka o różnych odsłonach muzyki barokowej. Autora, antropologa kultury, zajmuje to, w jaki sposób łączy się ona z historią i geografią, ze słowem i obrazem. Jak reinterpretuje opowieści z przeszłości i jak przyswaja kulturową odmienność. Ale interesuje go również wymiar współczesny muzyki barokowej. To, jak nasza współczesność odczytuje barokowy przekaz i przeszczepia go na nasz grunt. Jakich form używa dla zbliżenia tej muzyki do współczesnej wrażliwości i co znaczy ona dla nas dzisiaj. Muzyka barokowa interesuje go jako problem i jako skierowane do nas pytanie. Nie unikając autorskiej sygnatury pisze o muzycznych arcydziełach, ale chodzi także poza utartymi ścieżkami, wydobywając na światło dzienne mniej znane utwory epoki baroku.

Książka oprócz międzynarodowego kontekstu doktryny Busha oraz strategii bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej względem Chin, obwodu kaliningradzkiego i basenu Morza Bałtyckiego w XXI wieku opracowanie przybliża politykę językową jako wyzwanie bezpieczeństwa w Europie Środkowo-Wschodniej na przykładzie Ukrainy oraz pojęcie neutralności współczesnego państwa. Dużo miejsca poświęcono konfliktom, sporom i interwencjom z perspektywy szans i zagrożeń dla bezpieczeństwa międzynarodowego. Na szczególne podkreślenie zasługują unikalne doświadczenia autorów z wykonywania zadań w strefach działań wojennych, stabilizacyjnych, jak również prowadzone przez nich badania terenowe w strefach konfliktów, rejonach pokonfliktowych oraz w ramach interwencji międzynarodowych realizowanych na Bałkanach, Bliskim Wschodzie, Kaukazie i w Azji Centralnej. Niniejsza publikacja może stanowić przydatne źródło wiedzy zarówno dla badaczy problematyki bezpieczeństwa międzynarodowego i narodowego, urzędników publicznych, żołnierzy oraz funkcjonariuszy służb i formacji mundurowych, jak i nauczycieli, studentów (m.in. kierunków: bezpieczeństwo, stosunki międzynarodowe, politologia), a także uczniów szkół ponadpodstawowych o profilach klas: mundurowym, społecznym i humanistycznym.

Książka stanowi istotny wkład w dyskusję nad kształceniem animatorów kultury w Polsce, promowaniem profesjonalizacji animacji kultury oraz ukierunkowaniem myślenia o identyfikowaniu i doskonaleniu kluczowych kompetencji osób zajmujących się działalnością animacyjną, nie tylko na polu kultury. W części ogólnej znalazły się opracowania wprowadzające w rozważania terminologiczne oraz semantyczne w odniesieniu do trzech kategorii: kompetencji, kształcenia i animacji kultury. W części szczegółowej z kolei przedstawiono w usystematyzowanej formule charakterystyki wybranych kompetencji animatorów kultury ze zwróceniem szczególnej uwagi na możliwości ich kształcenia formalnego, pozaformalnego i nieformalnego. Składają się na nią rozdziały poświęcone takim kompetencjom, jak: emancypacyjność, kreatywność, międzykulturowość, alternatywność, dialogiczność, metodyczność, aksjologiczna ideowość, krytyczna apolityczność, empatia, inkluzywność, multikomunikatywność, wrażliwość estetyczna, ekologiczność, performatywność, transgresyjność, transsynergiczność oraz uważność.