Sonnenberg Ewa Knihy

W swojej najnowszej książce poetyckiej Ewa Sonnenberg, uznana i ceniona pisarka, bierze na literacki warsztat temat szaleństwa. Problem ten w literaturze podejmowało już wielu przed nią, autorka jednak podchodzi do niego w sposób świeży i niebanalny. Czytelnik otrzymuje rozpisaną na dwie żeńskie role – Schizofrenia i Crazy – historię popadania w obłęd, ale też radzenia sobie z tym stanem przy jednoczesnym i ciągłym zderzaniu się z rzeczywistością. Bohaterki Sonnenberg z jednej strony zyskują status outsiderek, zdają sobie sprawę ze swojego wykluczenia i ubolewają nad nim, z drugiej strony wiedzę, że dzięki niemu są dla nich widoczne rzeczy, których nikt inny nie dostrzega, odkrywają mechanizmy działania społeczeństwa, obnażają jego słabości. Sonnenberg tę rozpisaną wierszem opowieść ubiera w niezwykle soczysty i momentami naturalistyczny język. Nie stroni od odważnych, niekiedy wręcz ryzykownych metafor, wystrzegając się przy tym językowego efekciarstwa. Zabiegi te doskonale sprawdzają się, gdy autorka opisuje mechanizmy działania opresyjnego systemu, lęki osób wykluczonych ze społeczeństwa, ale także ich formy buntu czy oporu.

Sonnenberg to współczesna Szeherezada, pragnąca zamknąć świat w opowieści, której koniec uczepił się chmury, wędrującej na Wschód. Mamy tylko siebie i przestrzeń – mówi poetka – która domaga się od nas rozszczelnienia granicy, aby duch, nie kołatał się po czterech ścianach naszych kątów, szukając odpowiedniego dla siebie słowa, wcielenia, wyrazu. Epicki oddech frazy rozwija się z każdym wersem, który spala się jak ogień, trawiony popędliwością knota. W tych wierszach miłość jest siłą spajająca rzeczywistość, nadającą jej znaczenie i sens. Życie jest dla poetki jak otwarta rana, którą zasklepi igła wiersza. Ten poetycki świat jest niezwykle zmysłowy, a jego imionami jest żar i ogień. Ta poezja próbuje zespolić się z przemijaniem, nawiązać jedność z uniwersum, stale wpisując człowieka w kosmiczny porządek. Zostaje wiersz, a potem długo, długo nic. Koan do rozwiązywania bez końca. Bartosz Suwiński

W tomie Ewy Sonnenberg pisząca pobiera nauki kontemplacji, kosmicznej jedności ze wszystkim, co istnieje oraz sztuki zanegowania własnego 'ja' u japońskiego mistrza formy haiku Basho. Rok Ognistego Smoka można czytać jako zbiór wierszy medytacyjnych, w których ważną rolę odgrywa przewartościowanie kategorii z kręgu kultury europejskiej. Oto rodzą się pytanie, czy nasza mądrość zdobywana przez epoki i pokolenia, tradycja myśli oraz doświadczenie, któremu ufamy, nie powinny zostać poddane rewizji. Otwiera się tutaj możliwość dialogu z buddyzmem-Zen, istotne jest otwarcie na olśnienia, których nie sposób wypowiedzieć, studiowanie paradoksalnych formuł związanych z duchowym rozwojem, a także ujawnienie ograniczeń naszego umysłu. Poetka wybiera eksperyment literacki: poznawczy, estetyczny, formalny. Poddaje się zagadkowemu urokowi 'inności', bada odległą od naszych przyzwyczajeń wrażliwość, trafnie posługuje się stylizacją literacką, przełamuje wersyfikacyjne standardy, sięgając na przykład po zapisy o długim wersie - wypełniające dwie stronice. Wojciech Ligęza

Twórczość Ewy Sonnenberg istnieje w wielości języków oraz zmienności form znakowych. Ta literatura to stawanie się za pomocą języka. Tekstowe światy nachodzą tu na siebie, tworząc dyskursy ontologiczne i estetyczne. Sztuka pisarska autorki jest przede wszystkim funkcją pożądania, jej literatura to forma pragnienia. Można te kategorie rozumieć jako metaforę inności, nie tylko komunikacyjnej, lecz poświadczającej to, co nieświadome. Z jej książek patrzy na czytelnika nieświadomy Inny. Doświadczenie lektury Obcej jest niezwykłym zdarzeniem, po którym czytelnik nie będzie już taki sam. To doświadczenie języka, które jest nieustającym stawaniem się. Literatura w wydaniu Ewy Sonnenberg to sfera wolności artykulacji i narracji, tworzy przestrzeń, dającą możliwość otwarcia na mnogość języków, dzięki którym poszerza się pole rozumienia świata. Proza ta jest formą niezwykłej ekspresji i trudu nadziei komunikacji: służy poszerzaniu pola znaczeniowego, chroni innego, czyli tego, kto słucha i mówi językiem odmiennym. Paweł Tański