Czerwiński Maciej Knihy

Krwawy konflikt jugosłowiański postawił przed myślą humanistyczną dylemat wymagający głębokiego namysłu: w jakim stopniu obowiązuje jeszcze we współczesności przekonanie, w myśl którego historia - jako magistra vitae - może nas uchronić przed błędami z przeszłości, a w jakim pogląd, że historia ta prowadzi nas do tych samych błędów, ale popełnianych w nowych okolicznościach. Wszelkie dane, którymi o wojnie jugosłowiańskiej dysponujemy, dowodzą, że konflikt chorwacko-serbski tlił się w historiografii przez cały okres trwania państwa komunistycznego. W rezultacie wojna została w pewnym sensie zaprojektowana przez sam sposób mówienia o przeszłości, a więc przez odpowiednio skonstruowany język historyczny. Celem książki jest semiotyczny opis dyskursu traktującego o historii narodu na przykładzie narodów chorwackiego i serbskiego. Przeprowadzona analiza odsłania formacje retoryczne charakterystyczne dla obu historiografii oraz opisuje dynamiczne przebiegi semiozy prowadzące do odmiennych - czasem skrajnie wykluczających się - interpretacji historycznych. Badania dowodzą, że uobecniane w dyskursach przedstawienia historyczne dotyczące przeszłości danego narodu są głęboko uwikłane w jego język etniczny, a przez język również w jego kulturę, wskutek czego jakakolwiek próba poważniejszej modyfikacji tej czy innej świadomości historycznej pociąga za sobą poważną ingerencję nie tylko w dyskursy historyczne, lecz także w system semantyczny owego języka etnicznego. Maciej Czerwiński jest adiunktem w Instytucie Filologii Słowiańskiej UJ.

Dzięki znakom człowiek orientuje się w świecie i nadaje mu sens, nazywa jego elementy, interpretuje je i komunikuje się z innymi ludźmi. Znaki tworzą kulturę i same bez kultury nie mogą istnieć. Są uporządkowane w logicznie połączone przebiegi sekwencyjne, dyskursy czy narracje, organizując wyobraźnię i tworząc pewien ład poznawczy. Kultura jest ogólnodostępnym dobrem takiej czy innej wspólnoty. Jednocześnie otwiera drogę do kształtowania się konkurencyjnych wizji rzeczywistości i prowadzenia o nie sporu, do tworzenia światów możliwych – werbalnych i wizualnych. W proponowanym ujęciu znaki są nośnikami złożonych treści o charakterze dyskursywnym, więc można je uznać za reprezentacje sporu o wartości. Z kolei komunikacja to umiejętność korzystania z tych samych znaków, ale rozumianych na wiele sposobów. Celem książki jest przełożenie teorii na praktyki badawcze, nie tylko językowe, lecz także literackie i historyczne - a wszystko w kontekście kulturowym. Maciej Czerwiński – filolog slawista, pracownik naukowy Uniwersytetu Jagiellońskiego, tłumacz, eseista. Zajmuje się językami i literaturami byłej Jugosławii oraz semiotyką i semiotyczną teorią kultury, retoryką i analizą dyskursu, pograniczami języka i literatury.