Stara baśń jest powieścią historyczną należącą do kanonu polskiej literatury dziecięcej i młodzieżowej. W zamierzeniu autora, Józefa Ignacego Kraszewskiego, miała ona stanowić pierwszą część cyklu powieści historycznych obejmujących całe dzieje Polski. Akcja Starej baśni rozgrywa się w IX wieku na ziemiach ówczesnych Polan. Treść nawiązuje do staropolskich podań i legend, przede wszystkim do historii o okrutnym kniaziu Popielu i jego niemieckiej żonie Brunhildzie. Zafascynowani germańskimi wzorami sprawowania władzy absolutnej, Popiel i Brunhilda narzucają zaborcze rządy swoim podwładnym. Wywołuje to bunt kmieci, którzy mężnie stają w obronie wolności i honoru. Pomimo wsparcia Niemców, wezwanych na pomoc przez Popiela i Brunhildę, tryumfują kmiecie. Zdobywają kniaziowski gród i zabijają Popiela, a władza zostaje powierzona prostemu kmieciowi Piastowi. Dzieje wojny domowej splatają się w Starej baśni z innymi legendami o prehistorycznych Polakach, między innymi z wątkiem barwnej historii miłości dzielnego kmiecia Domana do pięknej Dziwy, przeznaczonej do służby bogom.
