Latocha Krzysztof Grzegorz Knihy

Na początku drugiej dekady lipca 1933 roku w Warszawie, zapewne w jakimś ustronnym miejscu, odbyło się tajne spotkanie polskiego ministra spraw zagranicznych Józefa Becka z Karolem Radkiem, polskim Żydem i działaczem bolszewickim, wysłannikiem sowieckiej kompartii. Beck w imieniu marszałka Józefa Piłsudskiego miał zaproponować Sowietom... sojusz przeciwko Niemcom, którymi od stycznia rządził agresywny nacjonalista Adolf Hitler. Było to wprost niewyobrażalne, wszak od czasów wojny polsko-bolszewickiej z lat 1919-1920 relacje między oboma krajami były złe. Jak to się stało, że Piłsudski próbował po cichu dogadać się ze Stalinem, dlaczego ów plan się nie powiódł i zakończył tylko paktem o nieagresji z 25 lipca 1932 roku, a także jak doszło do unormowania stosunków Polski z Trzecią Rzeszą w styczniu 1934 roku pokazuje dr Krzysztof Rak, historyk, autor bardzo dobrze przyjętej w 2019 roku książki Polska - niespełniony sojusznik Hitlera.

Praca ta wpisuje się w nurt badań nad rycerstwem i szlachtą średniowiecznej Polski. Wśród wielu opracowań, których przedmiotem są dzieje Królestwa Polskiego w pierwszej połowie XV w., brakowało dotychczas monografii poświęconej Wojciechowi Malskiemu, który w 1440 r. — będąc wojewodą łęczyckim — został mianowany na urząd królewskiego namiestnika na Wielkopolskę decyzją udającego się na Węgry Władysława III Jagiellończyka. Malski sprawował ten urząd pod nieobecność monarchy w państwie, a nawet po jego śmierci pod Warną (lata 1440–1447). Dojście do takiej pozycji w Koronie nie było zadaniem prostym, zwłaszcza że pochodził on z bardzo drobnej szlachty łęczycko–sieradzkiej. Niniejsza praca nie tylko przedstawia karierę i działalność Wojciecha Malskiego, ale jest także próbą określenia kompetencji namiestnika królewskiego. Jest to o tyle ważne, że urząd wicekróla (locum tenens domini regis, vicesgerens domini regis) nie miał w całej historii Polski średniowiecznej żadnych uregulowań prawnych. Siedem lat sprawowania tej funkcji przez Wojciecha Malskiego oraz pozostawiona przez niego księga sądowa pozwalają na szczegółowe prześledzenie podejmowanych przez niego decyzji i określenie zakresu sprawowanej władzy.