Kazimierz Brakoniecki Knihy

Kazimierz Brakoniecki przez wiele lat pisał dzienniki, które wykorzystywał w swojej obfitej twórczości poetyckiej i eseistycznej, rozbudowując „przeklęte, metafizyczne, regionalne, autobiograficzne” tematy, nastroje, refleksje, narracje. Jednym z zachowanych przez autora dzienników jest właśnie ten prezentowany w wersji oryginalnej, zapisywany mniej lub bardziej skrupulatnie między 2 VIII 1989 a 3 III 1993 roku. Są to lata przełomowe dla Polski, dla krajów Europy Środkowo-Wschodniej, ale także dla całego ówczesnego świata z powodu radykalnych i tak długo wyczekiwanych wydarzeń politycznych i społecznych, symbolizowanych zwycięstwem demokracji w państwach byłego bloku radzieckiego. Poeta notuje nie tylko te wiekopomne wydarzenia i ich późniejsze reperkusje, ale także swoje reakcje, obawy i nadzieje; namiętnie rozpisuje się o europejskiej i regionalnej historii, o polityce, o Polsce, dorzucając do obiektywnych faktów prywatne opowieści, rodzinne doświadczenia, uwzględniając olsztyńskie oraz warmińsko-mazurskie klimaty i uwarunkowania. Niemało uwagi poświęca też literaturze, różnorodnym postawom europejskich intelektualistów wobec ideologii, roli państwa, religii, nigdy nie porzucając osobistego tonu i indywidualnego, emocjonalnego wyznania w fundamentalnych sprawach (wiary- niewiary, patriotyzmu-nacjonalizmu, autorytaryzmu-demokracji). Dziennik olsztyński Kazimierza Brakonieckiego przynosi z nerwem opisaną – a wzmocnioną krytycznymi spostrzeżeniami – wędrówkę zarówno po bliższym (warmińskim) i dalszym świecie, jak i po niedawno minionej historii małej i dużej, której fascynujące, dające do myślenia i niepokoju znaki rozpoznać można i w dzisiejszej rzeczywistości.

Oumuamua. Atlas wierszy światologicznych Kazimierza Brakonieckiego zawiera wybór wierszy podróżniczo-refleksyjno-lirycznych, które przynoszą sugestywne opisy odwiedzanych przez poetę krain i miejsc (głównie z Francji, Niemiec, Litwy, Szwecji i Polski) oraz refleksję historiozoficzno-metafizyczną wzmocnioną osobistymi przeżyciami. Realistyczny wiersz, jako wrażliwa i refleksyjna fotografia rzeczywistości widzialnej, przechodzi w fenomenologiczno-egzystencjalne doświadczenie (odczytanie) świata: w światologię. Oumuamua, tytuł świadomie wybrany – z podkreśleniem przybycia i opuszczenia miejsca/świata przez przelotną osobę-myśl-zjawisko – ukazuje się w 70. rocznicę urodzin Kazimierza Brakonieckiego, pisarza, tłumacza, redaktora, animatora kultury i sztuki, współzałożyciela i jednego z liderów Wspólnoty Kulturowej „Borussia” w Olsztynie, twórcy kosmopoetycko-antropologicznych poetyk, takich jak: „Atlantyda Północy”, „Światologia”, „Cudoziemiec”. Kazimierz Brakoniecki (ur. w 1952 r.) – olsztyński poeta, pisarz, tłumacz poezji francuskojęzycznej, animator kultury, kurator wystaw sztuki polskiej XX wieku, współzałożyciel i jeden z liderów pisma, stowarzyszenia oraz fundacji Wspólnota Kulturowa „Borussia”. W latach 1995-2018 był dyrektorem samorządowego Centrum Polsko-Francuskiego Côtes d’Armor Warmia i Mazury w Olsztynie. Otrzymał m.in. nagrodę im. Stanisława Piętaka (1991), paryskiej „Kultury” (1996), Ministra Kultury (2002), Laur UNESCO (2007), Literacki Wawrzyn Warmii i Mazur (2008). Ostatnio opublikował: tom prozy Historie bliskoznaczne (2008); książki eseistyczno-podróżnicze W Bretanii (2009), Dziennik berliński (FORMA 2011), Notes kurlandzki (2017); dziennik literacki Cudoziemiec (2018) oraz tomy wierszy: Ciałość (2004), Europa minor (2007), Glosolalie (2008), Obroty nieba (FORMA 2010), Chiazma (2012), Terra nullius (2014), Amor fati (FORMA 2014), Obrazy polskie (2017), Erodotyki (2018) i Twarze świata (FORMA / FLiHB 2019).

„Jeżeli chcecie dotrzeć do niewidzialnego, to musicie tak samo głęboko spenetrować to, co widzialne”. Te słowa malarza Maxa Beckmana zdają się być dewizą Twarzy świata, tomu wierszy inspirowanego malarstwem. Jesteśmy świadkami przeskoku iskry natchnienia, bo poezja Kazimierza Brakonieckiego odkrywa i wydobywa na światło dzienne tajemne, często apokaliptyczne i mistyczne, przesłanie wielkiego malarstwa, eschatologiczną prawdę, jaką niesie również wielka muzyka. To ponadczasowa, uniwersalna poezja o nieogarnionej metafizycznej głębi. Krzysztof Andrzej Jeżewski

„Granice mojego języka są granicami mojej pamięci” – deklaruje poeta parafrazując Wittgensteina. To prawda, bo właśnie zawartość pamięci w Amor fati wydaje się główną materią rozbudowanych monologów, wciąż dopełnianych kolejnymi wspomnieniami, rozgałęziającymi się wielospójną siecią, która niby Internet, nigdy nie wysnuje się do końca. Po raz kolejny w twórczości Brakonieckiego manifestuje się rzeczywistość jako jedność w wielości. Wielości nieogarnionej, bo jest to „zanurzanie w widzeniu świata, aby poczuć / że do niego już nie należysz”. Nieosiągalna Jednia staje się próbą sensu, hipotezą nieznanej całości, wywiedzioną nie z aforystycznej formuły, lecz monstrualnego nagromadzenia dowodów istnienia. z posłowia Piotra Michałowskiego?

„Światologia“ jest kontynuacją poprzedniej książki zatytułowanej „Światowanie“ (po warmińsku światować znaczy „żyć“), której bohaterką była kraina Warmii i Mazur. Tym razem akcja toczy się w Wiedniu. Pobyt w tym mieście stał się znakomitą okazją dla autora do snucia osobistej refleksji o Europie, Polsce, o historii, sztuce i samym życiu w cieniu mijającego właśnie XX stulecia. „Światologia“ to oryginalna odmiana dziennika podróży, dziennika prywatnego oraz dziennika metafizycznego.

Erodotyki to wiersze o miłości, opowiadające o różnych jej etapach. Na początku spotykamy bohatera lirycznego jako młodego zakochanego chłopca, aby w miarę czytania śledzić, jak uczucie rozwija się przez dziesięciolecia wspólnego życia, jak się zmienia. Co się zdobywa w tym procesie, a co się traci? Czytelnik może w tych wierszach znaleźć odpowiedź na odwieczne pytania dotyczące emocji, cielesności, przemijania, spełnienia. To wiersze pełne – bardzo osobiste i jednocześnie uniwersalne.

Dziennik berliński Kazimierza Brakonieckiego jest kolejną książką Wydawnictwa FORMA opisującą stolicę Niemiec. Po aluzyjnej i brawurowej powieści Brygidy Helbig Anioły i świnie. W Berlinie!! oraz Czasie przeprowadzki, w którym Krzysztof Niewrzęda stworzył portret Berlina na tle rozważań dotyczących kultury, polityki, historii oraz problemów społecznych, trafia do czytelnika książka Kazimierza Brakonieckiego ukazująca jego osobisty stosunek do tego miasta. Odnosząc się do faszyzmu, komunizmu i antysemityzmu, autor porusza najtrudniejsze problemy XX wieku. Znakomite wykorzystanie formuły dziennika pozwala na subiektywną i nierzadko kontrowersyjną interpretację faktów; sprawia, że nie jest to nudny wykład, ale nasączony autobiograficzną atmosferą wspomnień, analiz oraz idei, zapis o emocjonalnym, dziennikarskim i eseistycznym charakterze. To zaś sprawia, iż Dziennik berliński jest nie tylko kolejną odsłoną poetycko-eseistycznej autobiografii Kazimierza Brakonieckiego, ale i autentyczną literaturą zaangażowaną, o wielkiej sile ekspresji oraz przekonującym wywodzie literackim.