Spis treści: Wstęp1. Sytuacja polityczna w Europie po 18 brumaire`a2. Zarys kampanii 1800 r. we Włoszech do 8 czerwca3. Manewr na Stradellę (9?13 czerwca)4. Bitwa pod Marengo (14 czerwca 1800 r.)- Plany przeciwnik�w. Siły obu stron- Pole bitwy- I faza: uderzenie Austriak�w ? walki o przeprawy i Marengo- II faza: odwr�t Francuz�w- III faza: walka na przetrwanie- IV faza: kontratak Francuz�w ? klęska Austriak�w- Ocena�- Konwencja w AlessandriiAneksyBibliografiaSpis map i szkic�w
Europa nie doświadczyła takiej skali zniszczenia od czasu najazdu Hunów. Dochodziło do dantejskich scen w miastach i wsiach, do których wkraczali. Z dziką radością wieszali ich mieszkańców na drzewach, odcinali nosy i uszy, odrąbywali nogi, rozpruwali brzuchy, a nawet wyrywali z przebitej piersi serca. Zazwyczaj pijani rozszarpywali ludzi hakami, bądź kładli nagich na rozżarzonych węglach i torturowali w wymyślny sposób. Rodzicom odbierali dzieci, bądź zabijali je na miejscu; masowo gwałcili kobiety i dziewczęta; wiele osób odebrało sobie życie, by nie doświadczyć cierpień ze strony tej azjatyckiej dziczy. Jakby tego było mało podpalali wsie i miasteczka, z dzikimi wrzaskami zapędzając ludzi w ogień, gdzie ci palili się żywcem; rozkopywali groby szlachciców i księży, rozrzucając doczesne szczątki i szukając kosztowności. Wielu przerażonych mieszkańców zawczasu opuszczało w popłochu swoje siedziska i uchodziło do Gdańska, dokąd z Königsberga [Królewiec] zostało też przetransportowane archiwum królewskie... Tomasz Rogacki. Z zawodu menedżer kultury (UAM Poznań), ale od najmłodszych lat pochłonięty historią, na co wpływ miał udział dziadka w powstaniu wielkopolskim i wojnie 1920 r. (odznaczony numerowanym Krzyżem Walecznych) oraz ojca w kampanii 1939 r. Opowieści w domu rodzinnym o tamtych czasach utrwaliły w nim potrzebę poznawania przeszłości i jej propagowania. Zawodową wiedzę historyczną zdobywał we własnym zakresie. W jej zgłębianiu niezwykle pomocna okazała się znajomość języków obcych. W swych przemyśleniach nad przeszłością doszedł do wniosku, że każdy, kto postrzega historię przez pryzmat czasów nam współczesnych, nigdy jej nie zrozumie.
W nocy na 1 listopada zostały zaatakowane bawarskie pozycje koło Jakobsztat i Frydrychsztat (batalion Bawarów wycofał się z tego miasta do Jakobsztat), a komunikacja z tym ostatnim miastem uległa przerwaniu. Hnerbein od razu wysłał kolumnę ruchomą na Linden (batalion piechoty, 40 konnych), którą potem wzmocnił 1. i 2. batalionami 5. pułku Księstwa, polską półbaterią konną i 60 konnymi, a Krons-Misshof obsadził 4 kompaniami i 10 konnymi. Do płk. hr. Buttlara, stojącego z 2. batalionem Bawarów w Jakobsztat, wysłał rozkaz wsparcia działań szefa batalionu Kamińskiego idącego z kierunku Walhof. Ale Rosjanie nie czekali na kontrakcję i szybko wycofali się według jednych doniesień za Dźwinę, według innych na Dahlenkirchen. Nazajutrz (2 listopada) 3. batalion polskiego 5. pułku został wyrzucony przez przeważających Rosjan z Krusenhof. Hnerbein wysłał mu na wsparcie 2. batalion. Pięć dni później o godz. 3.00 Rosjanie napadli na posterunek w Neuguth (kompania polskiej piechoty, 10 dragonów). Dragoni zostali od razu wzięci na biwaku, Polacy stawili opór i zapewne ulegliby, ale niespodziewanie na flance Rosjan pojawił się kpt. Szardehely z 23 huzarami wracający z Frydrychsztat do Annaburga i śmiałym atakiem zmusił ich do ucieczki...
O godz. 0.15 w odległości ok. 20 kabli dostrzeżono sylwetę okrętu idącego kontrkursem. S 90 przyjął kurs równoległy i po chwili dostrzegł drugą jednostkę. Jak się okazało, były to krążownik Tacachiho oraz kanonierka Saga, pełniące dozór na drugiej linii blokady. Kpt. Brunner zdecydował się na atak. Przeszedł na południe, niknąc na tle ciemnego horyzontu, po czym z odległości 900 m odpalił pierwszą torpedę, z 500 m drugą i z 300 jeszcze jedną. Pierwsza ugodziła krążownik w dziób, dwie następne trafiły w śródokręcie, przy czym ostatnia spowodowała przełamanie okrętu na pół. Krążownik szybko poszedł na dno, pociągając za sobą 28 oficerów i 243 marynarzy (271). Brunner natychmiast wykonał zwrot na południe i rozwinąwszy maksymalną prędkość, liczył, że uda się mu ujść. Wprawdzie Tacachiho nie zdołał nadać żadnego komunikatu, lecz huki wybuchów i potężny stumetrowy płomień zostały dostrzeżone przez inne japońskie okręty. Japończycy rozpoczęli intensywne penetrowanie morza.
Modny notes w niewielkim wydaniu, wytłaczana okładka, zamykany na gumkę, z tyłu koperta. 160 stron. Produkt w linię.
Tymczasem Otskay von Ocsko opuścił Desenzano o świcie 3 sierpnia (do tej miejscowości z kolei kierowała się brygada Otta-Bathorkeza) i zmierzając na Ponte di San Marco podszedł pod Lonato, gdzie nadział się na Francuzów gen. Pijona. Ten nierozważnie rzucił się do ataku. Uległ jednak przewadze przeciwnika i dostał się do niewoli wraz z wielu żołnierzami swej 18 półbrygady lekkiej oraz 3 lekkimi działami. Reszcie 18 półbrygady udało się szczęśliwie wycofać za kanał i łańcuch wzniesień, co zniechęciło Austriaków do pościgu. Zaalarmowany o tej porażce Bonaparte przyspieszył marsz dywizji Masseny idącej właśnie na Lonato. 32 półbrygada liniowa i będąca około 800 m za nią 18 liniowa zostały uformowane w kolumny batalionowe i rzucone centralnie do natarcia na ustawionych na równinie Austriaków. Wsparcie miał im zapewnić 15 pułk dragonów. Na skrzydła rozciągnięto 4 i 18 półbrygady lekkie, zostawiając w rezerwie 11 półbrygadę liniową oraz 25 pułk strzelców konnych. Francuzi uderzyli na Otskaya von Ocsko kombinowanym atakiem z dwóch stron....
Solidna, duża wieś z murowanymi zabudowaniami, krytymi strzechą, kt�rych było 175, i zamkiem osadzonym na wschodnim krańcu Ligny, stanowiła silny punkt oparcia. Zamieszkiwały ją wtedy 443 osoby, w większości rolnicy i pracownicy kamieniołom�w (gros z nich, z chwilą przybycia Prusak�w, zdecydowała się opuścić wieś i tylko nieliczni postanowili przetrwać w piwnicach). Cmentarz był otoczony wysokim, kamiennym murem, natomiast niemal naprzeciw kościoła stała oberża zwana du Cerf. Stary zamek, choć w�wczas już w ruinie, m�gł stanowić dobry punkt oparcia (zniknął z krajobrazu w latach 80. XIX wieku). Po obu stronach strumienia r�wnolegle biegły dwie ulice: na południu En-Haut, na p�łnocy En-Bas. Między nimi leżało kilka luźno rozrzuconych chat, kości�ł oraz rozległa łąka komunalna opadająca po pochyłości aż do strumienia la Ligne. Liczne opłotki, ogrody i winnice, wraz z zabarykadowanymi ulicami, dawały dodatkowe wzmocnienie. Obronę zasilały ponadto 32 działa wobec na razie 24 wspierających działania Gerarda?
Oficer inżynierii VII K kpt. Paulin tak przedstawił natarcie: VII korpus zajął pozycje na południe od Eylau, ale nie widział lewego skrzydła zajmowanego przez IV korpus, bo pogoda była fatalna (śnieżyca). Nagle przybył generał Bertrand i polecił z rozkazu cesarza, by Augereau ruszał do natarcia.Zaczął się akurat silny p�łnocny wiatr, śnieżyca smagała twarze atakujących, oślepiając ich. Dywizje idące w kolumnach atakowych nie zdążyły się rozwinąć. Nagle w szeregi uderzyła potężna bateria, po czym zaatakowali kozacy. Generał Desjardins został ugodzony pociskiem w głowę, Heudelet dostał kartaczem w brzuch, pułkownik Macchei, Irlandczyk z pochodzenia, zastępca szefa sztabu, trzymał cugle swego konia, gdy ten sam pocisk ugodził go w przeguby dłoni.(?)Byłem w tym czasie obok marszałka Augereau, po jego prawej stronie; rozgorączkowany nie m�wił ani słowa (?) Nagle sam marszałek zwalił się wraz z koniem, kt�ry go przygni�tł. Wszyscy, kt�rzy go otaczali, usiłowali go wydobyć (...). Doznał on bardzo silnej kontuzji lewego biodra.
„Jednak Austriacy nie zamierzali dać za wygraną. Arcyks. Karol udał się do Hillera, któremu przekazał: Bez względu na koszty Aspern musi być wydarte z rąk wroga. Toteż straszliwa kanonada dziesiątek austriackich dział dopełniała dzieła zniszczenia obracając w ruiny poszczególne zabudowania. Wybuchłe w wielu miejscach pożary utrudniały zarówno obronę, jak i atak, a sporo rannych żołnierzy, którzy nie mogli o własnych siłach ruszyć z miejsca, ginęło w płomieniach. Zaciekłość austriackich ataków dorównywała determinacji francuskiej obrony. Hiller pomny rozkazu arcyksięcia zaangażował do natarcia ok. godz. 7.00 kolejne 8 batalionów. Przeciw nim Massena rzucił po batalionie Hesów z leibregimentu i leibregimentu gwardii, które otrzymały wsparcie ogniowe z Gemeinde-Au, gdzie były rozmieszczone 4 pułki Molitora. W chwili, gdy Bellagarde naciskany przez II K Oudinota musiał ustąpić, sam Hiller nie dał rady francuskiemu kontratakowi wymierzonemu na cmentarz i kościół. Zaatakowany ok. godz. 10.00 musiał oddać te punkty.Zobligowany rozkazami głównodowodzącego nie odpuścił i zaraz przygotował nowe uderzenie. Batalion z pułku Beniowski nr 31 wiedziony przez oficera sztabu por. Ehrensteina odbił cmentarz, podczas gdy pułk Splenyi nr 51 wpadł do Aspern. Wsparty przez kilkanaście innych batalionów zdołał opanować wieś do godz. 11.00. Jednocześnie udało się Austriakom wgryźć w część terenu Gemeinde-Au. Austriacy podpalili kościół a ich kompania pionierów przystąpiła do rozbijania muru cmentarza (…).” (fragm. książki).
Już pierwsze dwa tygodnie operacji dały się bardzo we znaki Wielkiej Armii. Zaopatrzenie utknęło na tyłach, zaczęły padać konie pozbawione paszy. Nie mniejszą uciążliwość stanowiły kurz, trudne drogi i upał. Wielu żołnierzy rozbiegło się po okolicy, aby zdobyć coś do jedzenia. Rabunki i niszczenie mienia stały się wręcz plagą, kt�rej nie były w stanie opanować żadne cesarskie zarządzenia