Winczura Barbara Knihy

Komunikacja jest fundamentem – przypomina nam w Przedmowie prof. Krystyna Ferenz. Czy rzeczywiście trzeba nam o tym przypominać? Czy w czasach, gdy wszystkie dziedziny życia podporządkowane są ściśle wymogowi szybkiej i skutecznej komunikacji, potrzebne są jeszcze powroty do podstaw? Okazuje się, że tak. Komunikacja, sprowadzona do swych fundamentów, a więc języka i towarzyszących mu kodów, nie jest tylko sposobem na wyrażenie/przekazanie informacji. Tkwiące w języku czy komunikacji możliwości stanowią bazę, nad którą nadbudowywana jest kultura i – szerzej – cywilizacja. Język jako źródło ikon i symboli, język jako zbiór norm i nakazów/zakazów, wreszcie – język jako odbicie doświadczeń pokoleniowych, staje się podstawową tkanką tradycji i przekazu kulturowego, niezbędnych do określenia własnej tożsamości oraz odnalezienia swego miejsca w wybranej społeczności. Jeśli więc z jakichkolwiek przyczyn rozwój umiejętności komunikacyjnych zostanie zakłócony, zaburzeniu ulega cała osobowość, co skazuje jednostkę na społeczne wyobcowanie – i tu bije źródło, z którego powstała najnowsza książka doktor Winczury, stanowiąca wyraz troski o dzieci, które z racji różnego rodzaju zaburzeń mają utrudniony proces przyswajania reguł komunikacji.

W prezentowanej książce dokonano przeglądu propozycji oddziaływań na najmłodsze dzieci zagrożone niepełnosprawnością lub zaburzone w rozwoju. Obszary zagadnień dotyczą poszczególnych etapów postępowania w procesie wczesnej interwencji i wspomagania rozwoju dzieci. Niektórzy autorzy poruszają zagadnienia inspirujące do planowania i realizowania działań wspomagających prawidłowy rozwój dziecka, inni z kolei pokazują propozycje technik i narzędzi pozwalających na zdiagnozowanie określonych dysfunkcji w rozwoju dziecka, a także dokonują przeglądu oddziaływań terapeutycznych na małe dzieci, u których już pojawiają się nieprawidłowości. Przedstawione zagadnienia mogą stanowić inspirację do pracy z małym dzieckiem dla specjalistów z różnych dziedzin pedagogów, psychologów, logopedów, fizjoterapeutów, lekarzy oraz innych terapeutów zajmujących się pomaganiem dziecku i jego rodzinie. Ze względu na obszerne interdyscyplinarne ujęcie problematyki publikacja może być źródłem informacji także dla studentów.

Autorzy publikacji mają nadzieję, że publikacja ta będzie interesującym źródłem wiedzy dla nauczycieli akademickich, studentów, przedstawicieli władz uczelni i pracowników administracji, a także badaczy oraz osób odpowiedzialnych za rozwój szkolnictwa wyższego w naszym kraju. Neuroróżnorodność to zjawisko coraz wyraźniej obecne w życiu społecznym. Jego istotę stanowi zróżnicowanie ludzkiej populacji pod względem przebiegu rozwoju i działania mózgu oraz związanych z tym sposobów doświadczania świata i funkcjonowania w szkole, na uczelni, w pracy czy związkach interpersonalnych. Źródłami tej różnorodności są zarówno zmienność genetyczna, jak i czynniki środowiskowe. Szacuje się, że do grupy osób ze zdiagnozowaną neuroatypowością należy około 15-20% populacji, w tym osoby w spektrum autyzmu, z ADHD/ADD (attention-deficit/hyperactivity disorder / attention deficit disorder), dysleksją, dyskalkulią, dyspraksją czy zespołem Tourette'a (Doyle, 2020). Osób niezdiagnozowanych, przejawiających jednak neuroatypowe charakterystyki w stopniu istotnie wpływającym na ich sytuację, może być znacznie więcej. Świadomość istnienia neuroróżnorodności i wiedza na jej temat otwierają nowe perspektywy w sposobie myślenia o innych ludziach i relacjach społecznych, a nierzadko także o sobie samym. Koncept neuroróżnorodności uwalnia od czysto medycznego ujmowania spektrum autyzmu, ADHD, specyficznych trudności w uczeniu się i innych tego typu zjawisk. W zamian uwypukla znaczenie, jakie ma dostosowanie środowiska do różnorodnych indywidualnych potrzeb, oraz wskazuje rolę, jaką to dostosowanie odgrywa w kontekście rozwoju i realizacji życiowych zamierzeń poszczególnych osób, a w efekcie - celów i procesów społecznych.