Kownacki Tomasz Knihy

Publikacja jest próbą krytycznego spojrzenia na sposób funkcjonowania państw, instytucji i społeczeństw w procesach instytucjonalizacji integracji europejskiej rozważanych z różnych perspektyw teoretycznych w tym przede wszystkim: federalistycznej, konfederacyjnej i konstruktywistycznej. Publikacja została podzielona na trzy części. Pierwsza odnosi się bezpośrednio do zagadnienia polskiej racji stanu i z jej perspektywy dokonywane są tutaj analizy procesów instytucjonalizacji integracji europejskiej. Autorzy odpowiadają w tej części na ważkie pytania o to, czy przewidywane kierunki rozwoju UE lub kilka najbardziej prawdopodobnych ich alternatyw, w całości bądź w części są zgodne z polską racją stanu oraz czy, a jeśli tak, to dlaczego, zawierają elementy stojące z nią w sprzeczności. Druga część publikacji jest próbą wskazania i scharakteryzowania najistotniejszych zdaniem Autorów problemów stojących przed zmieniającą się Unią Europejską, analizowanych z punktu widzenia procesu instytucjonalizacji i jego dynamiki. Trzeci moduł ma charakter dyskryptywnowyjaśniający, wzbogacający wiedzę na temat funkcjonowania tej organizacji w europejskiej przestrzeni politycznej i nawiązujący do wybranych dziedzin procesów integracji.

Problem legitymizowania Unii Europejskiej jest obiektem zainteresowania wielu badaczy. W czasie zawiązywania Wspólnot Europejskich był on pomijany przez elity polityczne decydujące o kierunkach integracji. Konstruowanie kształtu WE/UE nie było więc nakierowane na budowę mechanizmów legitymizujących demokratycznie (poza Wspólnym Zgromadzeniem Parlamentarnym) ich działanie. Trudno zatem się dziwić, iż od kilkunastu już lat legitymizowanie Unii Europejskiej stanowi problem – zwłaszcza dla tych, którzy próbują porównywać ją do państwa narodowego lub organizacji międzynarodowej – podmiotów w tej materii znanych, badanych i zdefiniowanych. Nasilenie problemu legitymizowania UE przypada na pierwszą połowę lat 90. co było związane z odrzuceniem w referendach Traktatu z Maastricht przez Duńczyków i jedynie niewielkim, wręcz marginalnym poparciem udzielonym przez Francuzów. Przyczyn takich decyzji społeczeństw niektórych państw członkowskich zaczęto upatrywać w tzw. deficycie demokracji Unii Europejskiej, a zwłaszcza w kryzysie związanym z jej legitymacją i legitymizowaniem. Kierunki prac badawczych podjętych w tym obszarze realizowane były w ramach zgodnych z podejściami do procesu integracji sytuujących się w szeregu perspektyw w tym: międzyrządowej, federalistycznej i funkcjonalistycznej. Rekomendacje z nich wynikające znacznie różniły się od siebie.