Jerzy Giedroyc Pořadí knih

Znajomość Jerzego Giedroycia i Aleksandra Bocheńskiego trwała ponad 70 lat ich losy splatały się w wyjątkowy sposób. Przedwojenni przyjaciele, których połączyła idea silnej Polski, egzamin z politycznej dojrzałości zdawali w tragicznych czasach wojny i komunizmu. Wybrali radykalnie odrębne drogi. Bocheński pozostał w kraju i po wojnie stał się jednym z kluczowych przedstawicieli opcji ugodowej. Jego Dzieje głupoty w Polsce stanowią przykład klasycznego manifestu realizmu politycznego. Giedroyc założył na emigracji Instytut Literacki, a jego Kultura stała się najważniejszym ośrodkiem polskiej myśli niezależnej. Jednak związki nie ustały, prowadzili dialog, zachowali przyjaźń, którą spajała pamięć o poległym pod Ankoną Adolfie Bocheńskim. Ich trwająca 60 lat, często zamierająca na lata, listowna rozmowa symbolicznie ukazuje tragizm polskich losów, a przede wszystkim tragizm politycznych wyborów. Przede wszystkim jest to jednak unikalne świadectwo wzajemnego szacunku; historia przyjaźni w cieniu polityki, ale także i polityki w świetle przyjaźni.

Pierwszy z trzech tomów korespondencji Jerzego Giedroycia i Józefa Czapskiego obejmujący listy z lat 1943-1948 świadectwo przyjaźni, współpracy iprzywiązania, ilustrujące wojenne i emigracyjne losy Autorów, okoliczności powstawaniaInstytutu Literackiego i Kulturyoraz książki CzapskiegoNa nieludzkiej ziemi,bezprecedensowegoaktu oskarżenia sowieckiego totalitaryzmu. Listy ukazują się w serii Archiwum KULTURY

Kolejny tom zainicjowanej przez Jerzego Giedroycia serii publikacji źródłowych do dziejów paryskiej KULTURY. Lektura podstawowa dla wszystkich zainteresowanych nie tylko historią emigracji po 1939 roku, dziejami inteligencji polskiej XX wieku, ale też życiem i twórczością Stanisława Vincenza, wybitnego pisarza (autora cyklu epickiego Na wysokiej połoninie), badacza kultury i obyczaju Huculszczyzny, filozofa i tłumacza.

Obfita korespondencja redaktora paryskiej Kultury Jerzego Giedroycia z Wacławem A. Zbyszewskim (19031985), jednym z najwybitniejszych umysłów powojennej emigracji, doskonałym publicystą i świetnym radiowcem, to lektura fascynująca i pouczająca. Zbyszewski z całą szczerością dzieli się z przyjacielem swymi troskami bezdomnego emigranta, zmuszonego do ciągłej walki o byt, krytycznymi i często bezwzględnymi sądami o rodakach, ale też przenikliwymi analizami procesów społecznych i politycznych. Niektóre jego uwagi i przemyślenia dotyczące polskich losów okazują się zdumiewająco trafne i wciąż aktualne.

Dwie legendarne postaci XX wieku i ich nigdy dotąd niepublikowane listy. Niezwykła, obejmująca ponad 50 lat, korespondencja Gustawa Herlinga- Grudzińskiego i Jerzego Giedroycia wreszcie w postaci książkowej. Pasjonująca opowieść o polskiej kulturze i współczesnej historii z dwiema wielkimi osobowościami na pierwszym planie i plejadą barwnych postaci drugoplanowych. Zakończenie roku Gustawa Herlinga-Grudzińskiego zwieńczone jest premierą drugiego tomu jego korespondencji z Jerzym Giedroyciem relacji intymnej choć zdystansowanej, pełnej szczegółów z prywatnego życia polskiej elity intelektualnej czasów PRL-u. Herbert, Mrożek, Brodski, Miłosz, Kołakowski, Tyrmand, Czapski, Słonimski, Stomma W Korespondencji Herlinga-Grudzińskiego z Giedroyciem przewijają się najważniejsze dla polskiej kultury i polityki XX wieku nazwiska. Perspektywa emigracji, ale też ograniczeń nakładanych przez cenzurę daje obraz nieustannej walki o wolność i podtrzymanie narodowego dziedzictwa. Pomimo że nigdy nie zrezygnowali z oficjalnej formy listów, w ich korespondencji odnaleźć można głębokie zaufanie i zażyłość. Relacja pisarza i wydawcy polegała również na wymianie informacji oraz poglądów na temat najważniejszych wydarzeń z historii świata, Europy, ale przede wszystkim Polski: październik 1956, marzec 1968, grudzień 1970, wybór papieża Polaka, rodzenie się Solidarności, stan wojenny, zabójstwo ks. Jerzego Popiełuszki, upadek komunizmu, wreszcie pierwsze lata transformacji ustrojowej, kiedy światopoglądowe różnice ostatecznie doprowadziły do zerwania wieloletniej i wydawało się niezniszczalnej przyjaźni. W jej dramatycznym zakończeniu możemy uczestniczyć niemal na żywo na kartach ostatnich listów, tak jak wcześniej śledzimy narodziny, kształtowanie się i zacieśnianie tej niezwykłej więzi. Pozycja obowiązkowa dla tych, którzy chcieliby poznać życie polskiej elity intelektualnej lat 60. i 70. od podszewki!

Dwie legendarne postaci XX wieku i ich nigdy dotąd niepublikowane listy. Niezwykła, obejmująca ponad 50 lat, korespondencja Gustawa Herlinga- Grudzińskiego i Jerzego Giedroycia wreszcie w postaci książkowej. Pasjonująca opowieść o polskiej kulturze i współczesnej historii z dwiema wielkimi osobowościami na pierwszym planie i plejadą barwnych postaci drugoplanowych. Gustaw Herling-Grudziński i Jerzy Giedroyć, wybitny pisarz i znakomity wydawca. Wielkie osobowości, wpływowi intelektualiści, żołnierze, dyplomaci, politycy, krytycy, eseiści, bez których nie można zrozumieć polskiej historii w XX wieku. Ich korespondencja obejmuje lata 19441996. Listy były dla Herlinga-Grudzińskiego i Giedroycia ważnym rytuałem pisali do siebie kilka razy w miesiącu, a gdy w ich życie wtargnęła technologia w postaci faksu, przekazywali sobie informacje kilkanaście razy, czasem w ciągu jednego dnia. Ta wymiana informacji i myśli stała się ważną częścią ich życia, poruszali nie tylko sprawy zawodowe, ale i prywatne, dzielili się radościami i kłopotami rodzinnymi, relacjonowali ciekawostki z życia towarzyskiego, omawiali bieżące wydarzenia, emocjonująco spierali się w kwestiach światopoglądowych. Gdy jeden w swych wywodach zapędzał się zbyt daleko, drugi hamował i studził zapał, świetnie się uzupełniali. Pisali do siebie dużo i szczerze. Korespondencja Herlinga-Grudzińskiego i Giedroycia dotyczy najważniejszych wydarzeń z historii świata, Europy, ale przede wszystkim Polski: październik 1956, marzec 1968, grudzień 1970, wybór papieża Polaka, rodzenie się Solidarności, stan wojenny, zabójstwo ks. Jerzego Popiełuszki, upadek komunizmu, wreszcie pierwsze lata transformacji ustrojowej, kiedy światopoglądowe różnice ostatecznie doprowadziły do zerwania wieloletniej i wydawało się niezniszczalnej przyjaźni. W jej dramatycznym zakończeniu możemy uczestniczyć niemal na żywo na kartach ostatnich listów, tak jak wcześniej śledzimy narodziny, kształtowanie się i zacieśnianie tej niezwykłej więzi. To także podróż dotycząca istotnych wydarzeń kulturalnych, jak budzące emocje obu autorów literackie Noble, łącznie z tym najważniejszym, dla Czesława Miłosza. Autorzy nie stronią od krytycznych uwag na temat swoich koleżanek i kolegów po piórze ani od towarzyskich opowiastek. Mowa jest o postaciach ze sceny politycznej i z kręgu kultury: Witold Gombrowicz, Zbigniew Herbert, Marek Hłasko, Jarosław Kaczyński, Aleksander Kwaśniewski, Adam Michnik, Sławomir Mrożek, Agnieszka Osiecka, Jerzy Turowicz, Lech Wałęsa i wiele, wiele innych Korespondencja Gustawa Herlinga-Grudzińskiego i Jerzego Giedroycia ukaże się w trzech wolumenach w ramach krytycznego wydania Dzieł zebranych Herlinga- Grudzińskiego pod redakcją Włodzimierza Boleckiego: wolumen pierwszy obejmuje lata 19441966 wolumen drugi obejmuje lata 19671975 wolumen trzeci obejmuje lata 19761996.

Współpraca Jerzego Giedroycia i Gyrgya Gmriego przyniosła wymierne korzyści dla obu stron Redaktor miał pod ręką eksperta, korespondenta, pośrednika do spraw węgierskich dla Kultury i Zeszytów Historycznych, dzięki czemu tematyka węgierska była obecna na łamach paryskich czasopism przez dekady. Węgierski polonista literaturoznawca uzyskał w ten sposób forum, możność przekazu swych myśli w jednym z najważniejszych periodyków polskiej emigracji, gdzie reprezentował węgierski punkt widzenia,co z kolei przyniosło mu w kręgach polskiego uchodźstwa politycznego pewna rozpoznawalność. W dodatku Węgier uzyskał stały i łatwy dostęp do wydawnictw Instytutu Literackiego, przedstawianych, recenzowanych później w węgierskich lub anglosaskich czasopismach, więc i promowanych wśród szerszego kręgu czytelników, co w oczywisty sposób pasowało także i Giedroyciowi. Redaktor zaś był kluczem do innych literatów emigrantów (Gombrowicz, Mrozek, Hłasko), których dzieła Gmri tłumaczył na język węgierski(i w związku z tym prosił ich o prawa autorskie dotyczące przekładów).

Na podstawie tej korespondencji można z dużą skrupulatnością zrekonstruować strategię, jaką Giedroyc stosował w swoich politycznych grach z władzami komunistycznymi w kraju dla poszerzenia swobód kulturalnych w Polsce w latach 60. XX stulecia. Witold Jedlicki, socjolog, uczeń Stanisława Ossowskiego, przebywał od 1962 r. w Izraelu i w Stanach Zjednoczonych. Dla Giedroycia był ważnym źródłem informacji o sytuacji w PRL, jego analizy i interpretacje Redaktor wykorzystywał w próbach oddziaływania na środowiska rewizjonistyczne w kraju.

Ten ostatni był prozaikiem i krytykiem literackim, który po II wojnie znalazł się na emigracji w Urugwaju. Dzięki Giedroyciowi Straszewicz zaczął publikować w „Kulturze” i napisał Turystów z bocianich gniazd, jedną najważniejszych i najśmieszniejszych książek emigracyjnych. Listy 1946-1962 to nieocenione, unikalne źródło wiedzy o powojennych losach Straszewicza, jego literackich planach, współpracy z „Kulturą” i Radiem Wolna Europa. Są tu też cenne fragmenty wspomnieniowe. Interesujące są uwagi poświęcone Gombrowiczowi, z którym Straszewicz opuścił kraj latem 1939 roku. Listy 1946-1962 pełne też są jego specyficznego humoru. Całość składa się na fascynujący autoportret jednego z ciekawszych i zarazem zapomnianych prozaików polskich minionego stulecia. Stanowi także ważne uzupełnienie i poszerzenie Giedroyciowej „rzeczpospolitej epistolarnej”. Wyłania się z niej wreszcie piękna historia przywrócenia literaturze Czesława Straszewicza. Piękna, ale ostatecznie dramatyczna, może nawet smutna.