Román, líčící první poválečná léta na polském venkově, napsal přední polský prozaik a básník jako první díl volně koncipované trilogie o osudech poválečneho Polska (druhý díl má název Dvanáct, třetí se jmenuje Jidáš). V široce založeném ději, obrážejícím ideje, city, zkušenosti, zvyky, moudrosti i pověry, zachycuje dva základní problémy tehdejšího vývoje: rozdělení půdy mezi bezzemky a drobné zemědělce a boj proti ozbrojeným bandám.
Autorem baladicky laděného románu z druhé světové války je polský básník a prozaik (nar. 1930), čelný představitel krakovského střediska polských spisovatelů. Hrdinou a zároveň vypravěčem příběhu je chlapec, který se ve válečné době mění v muže a nemůže se vyhnout ani láskám, ani vraždám. Vynořuje se před ním řada otázek, jako např. co je to život, člověk a především, co je to zločin a spravedlnost? Na tyto otázky nenajde zde čtenář přímé odpovědi, ale ze situací a obrazů vyplývá, že otázka spravedlnosti je mnohem složitější než oko za oko a zub za zub. Polská kritika pokládá tento román za jednu z nejlepších próz r. 1966.
Tato první část Nowakovy trilogie zachycuje na příběhu tří ústředních postav – Petra, jeho milé Heleny a jeho kamaráda, ale i soka v lásce Stacha – vesnici doby meziválečné a válečné a jejím ústředním konfliktem je svár mezi odvěkým božím přikázáním Nezabiješ a nutností postavit se proti zlu (tady válečnému) i za cenu zabití člověka-nepřítele. Petr si pak klade otázku, zda má právo vzít do svých krví potřísněných rukou svého čerstvě narozeného syna a vychovávat jej…
Výbor z veršů současného předního polského básníka, jejich námětem je zobrazení dnešního i minulého života polské vesnice.
Román - který spolu s dalšími čtyřmi prózami (Harfy krále Davida, Ďáblové, Dvanáct, Až budeš králem) tvoří volný cyklus zachycující dětství a mládí autorovy generace na staré polské vesnici - rozvíjí baladicky laděný,tragikomicky a satiricky vyznívající příběh mladého muže, který odchází z vesnice do města za vidinou domněle lepšího a snazšího života tzv. konzumní společnosti.
Román o autorově generaci líčí osudy dvanácti chlapců, kteří prožili válku a boje s kontrarevolučními nacionalistickými skupinami a po válce studují na gymnáziu a na vysoké škole, přičemž jejich příběhy zrcadlí zápasosocialistické Polsko.
Książka ta przywraca nam Tadeusza Nowaka, budzi apetyt na jego dawno nie wznawianą poezję i prozę. Anita Jarzyna zebrała w niej rozproszone w czasopismach i gazetach szkice i wywiady z pisarzem. Otwiera mu drzwi do naszego świata, któremu potrzebny jest jego głos. Nowak mówi prosto i wprost, serio i ironicznie - o sobie, o sytuacji pisarza pochodzącego ze wsi, szuka odpowiedzi na pytania: czym jest poezja, czym jest proza?
Wieś, będąca źródłem twórczości Nowaka, została utracona. Bezpowrotnie. […] Co może zrobić poeta, by ocalić własne plemię? Musi wymyślić miejsce, w którym jasność tego plemienia będzie świecić pełnym światłem. Odnajduje je w słowie, w wytworzonym przez siebie świecie. Inaczej mówiąc, odzyskać tę wieś można tylko poprzez artystyczną pamięć i wyobraźnię, przekształcając ją w prywatny – ale uniwersalny – mit, artystyczny mit kulturowy, wyposażony zewnętrznie z całą drobiazgowością i pieczołowitością w realne bytowe kształty i realne, żywe postaci. […] W przedziwny sposób z archaicznym ludowym animizmem, totemizmem nawet – miesza się w twórczości Nowaka […] chrystianizm, gdyż w centrum najgłębszych Nowakowych wyobrażeń i przekonań religijno-metafizycznych tkwi misterium Golgoty, które ogarnia tutaj cały świat istot żywych […]. Nowakowe sacrum – a więc cały Nowakowy wszechświat – przeniknięte jest cierpieniem. […] Nowak jest jednym z najbardziej religijnych poetów polskich, chociaż z żadną określoną religią nie można jego poezji utożsamić, ani w całości z niej wywieść. Znajduje się ta poezja jakby na przecięciu wielu religii, ukrywa wewnątrz wiele religijnych nawarstwień. Wyraża przeżycia stanowiące jądro i być może podstawę wszystkich religii. Numinosum, będące, wedle nowszych religioznawców, fundamentem wszelkiego religijnego sacrum. Stanisław Balbus