Jacek Dehnel Pořadí knih

Zaskakująca i porywająca książka Jacka Dehnela. Brazylijscy dyplomaci przemycający tony złota, luksus bijący po oczach w peerelowskiej szarzyźnie, wielki proces i wieloletnie wyroki więzienia. Reportaż, saga rodzinna i historia niezwykłego serwisu. W Łabędziach Jacek Dehnel rozsadza wszelkie gatunkowe ograniczenia i szufladki. Jego nowe dzieło, składające się z dwóch uzupełniających się części, można czytać jako rasowy reportaż true crime, historię rodziny, powieść sensacyjną albo esej o pamięci – prywatnej, publicznej i wreszcie sekretnej, ukrytej w aktach IPN-u. Peerelowska prasa opisywała ich w latach 70. jako „gang złotogłowych” – zuchwałą szajkę, która przemycała złoto, dolary i dzieła sztuki. Zachodnie samochody, biżuteria, futra, noce upływające na hazardzie i skrytki pełne złotych sztabek rozpalały wyobraźnię obywateli Polski Ludowej. Do dziś tę uproszczoną i propagandową wersję można znaleźć w popularnych artykułach i książkach typu „wielkie afery PRL-u”. Tak się jednak składa, że skazany w pokazowym procesie Witold Mętlewicz był krewnym pisarza, który teraz postanowił dokładniej przyjrzeć się tej historii. Dehnel odtwarza dzieje zamożnego warszawskiego rodu Mętlewiczów, a jednocześnie odkrywa liczne sekrety i konfrontuje się z przemilczeniami i lukami. Przed naszymi oczami przewija się cała plejada barwnych postaci, babek i dziadków, ciotek i wujków, a każdy z nich odgrywa tu istotną rolę. Tak powstaje potężna rodzinna saga, rozpisana na ponad sto lat, od czasów przedwojennych do współczesności – a także szeroka i zaskakująca nieraz panorama społeczeństwa Polski Ludowej. Łabędzie to wreszcie opowieść o samym pisarzu, wyjątkowa w polskiej literaturze autofikcja. Dehnel w wielu miejscach odważnie odsłania samego siebie, tworzy swoisty dziennik pisania, w którym jest miejsce na prawdę i zmyślenia, na fakty i prowokację. Ale też na pasjonującą opowieść o najsłynniejszym serwisie w dziejach porcelany – miśnieńskich „Łabędziach”, stworzonych na polecenie hrabiego von Brühla. Tomy I i II Łabędzi mieszczą się w jednym woluminie.

„Do Europy — tak, ale razem z naszymi umarłymi”, pisała Maria Janion. Ta myśl stała się punktem wyjścia powieści Jacka Dehnela, w której trochę śmieszno, trochę straszno, a na pewno bardzo aktualnie. W pewnej krakowskiej kamienicy mieszka cały przekrój polskiego społeczeństwa. W tym Kuba i jego chłopak, Tomek. Kuba jest dziennikarzem. Wraz z ekipą telewizyjną trafia na cmentarz w Cikowicach pod Bochnią, skąd napływają informacje o napadach na groby i wykradzionych ciałach. Nie byłoby w tym może nic aż tak niezwykłego, gdyby nie jeden zagadkowy szczegół — nagrobne płyty zostały rozbite… od środka. I wtedy zaczyna się prawdziwe literackie szaleństwo! Kolejny cud nad Wisłą? Próba mająca zjednoczyć naród? Polska w ferworze! Medialna gorączka, polityczne oskarżenia i społeczne nastroje, od paniki po euforię. Tymczasem sytuacja stopniowo wymyka się spod kontroli… Bo są na świecie rzeczy, o których nie śniło się czytelnikom.

Ojciec, syn i wnuk: trzy monologi opowiadające wspólną historię. I jedno arcydzieło: wymalowany na ścianach podmadryckiej samotni, Domu Głuchego, monumentalny cykl Czarnych obrazów, który jest kluczem do tego, co zdarzyło się między Francisco, Javierem i Mariano, a co do dziś zdarza się w niejednej patriarchalnej rodzinie. Powieść Jacka Dehnela, jednego z najgłośniejszych pisarzy młodego pokolenia, to przejmująca opowieść o życiu w cieniu geniusza. O niszczącej presji, jaką na syna wywiera potężny i despotyczny ojciec. Francisco Goya na początku XIX wieku jest u szczytu sławy i u progu starości. Maluje dużo dla dworu królewskiego, ale zlecenia spływają z całej Hiszpanii. Czas dzieli między pracę, polowania i podboje miłosne. Nie gnuśnieje nawet, gdy po ciężkiej chorobie traci słuch. Tylko syn Javier nie całkiem mu się udał: ślęczy nad książkami, nie garnie się do farb. Jednak Francisco nie rezygnuje, chce ukształtować Javiera na swój obraz i podobieństwo. Decyduje nawet o jego ożenku, a potem zaczyna podejrzanie kokietować synową. Może we wnuku geniusz malarski znajdzie swoje wcielenie? Saturn to rewers biografii wielkiego artysty, który przez życie „idzie, skacząc po górach”, ale w jego domu częściej panują smutek, samotność i frustracja. Dehnel pokazuje, że genialny malarz to zarazem fanfaron i mitoman, przepełniony pychą i żądzami. Zastosowany w książce wielogłos narracyjny daje obraz edypalnego konfliktu, który dzieli Goyę i jego potomków.

Bliska autorowi forma poematu powraca w pełnym rozkwicie. Poetycka kamera, przesuwając się stołecznymi ulicami, rejestruje nieubłagalną pracę czasu, splata ze sobą wzniosłość, wzruszenie i kicz, utrwala na taśmie kadry, które nie zmieściły się w kanonicznych scenariuszach. Jak pisze sam autor: To jest piosenka na zimę, to jest piosenka na nieszczęśliwą miłość, to jest piosenka niosąca się w środku nocy przez grudniową Warszawę. Czarna płyta, na kościach, ale o sercu.

Dekadencja, wirujący stolik i zbrodniarz z zaświatów. Jesień roku 1898. W Genewie zamachowiec wbija pilnik w serce cesarzowej Sissi, a do Krakowa przybywa Szatan – Stanisław Przybyszewski. Parę tygodni później eleganckie towarzystwo – w tym niezwykle podekscytowana profesorowa Szczupaczyńska – zbiera się w ekstrawaganckim Domu Egipskim, by wspólnie obserwować całkowite zaćmienie Księżyca oraz wziąć udział w seansie spirytystycznym. Do stołu zasiądzie dwanaście osób. Jedna z nich już od niego nie wstanie. Krakowska panna Marple czuje, że zagadki tej zbrodni nie uda się rozwiązać bez jej pomocy. Będzie musiała zaniedbać domowe obowiązki i Ignacego – ale przecież morderca sam się nie złapie.

Pierwszy tom z nowej, kieszonkowej serii Biura Literackiego '22. Wiersze podróżne' – zmieści się i do torebki, i do samolotowego bagażu podręcznego. Zbiór starannie wyselekcjonowanych przez autora wierszy posiada, mimo skromnej formy, dużą poetycką intensywność. Czytelnik znajdzie tutaj wszystko to, co najbardziej fascynuje w twórczości Dehnela – humor, ironię, elegancką formę i biegłość warsztatu. Przez utwory przewijają się zarówno obrazy z minionych epok, jak i przegląda się w nich współczesna rzeczywistość. Oto 22 wiersze nagradzanego twórcy, poetycka esencja.

Najnowsza powieść Jacka DehnelaKrivoklat, wieloletni pacjent zakład�w dla psychicznie chorych, obwołany przez austriacką prasę ?kwasowym wandalem?, ma za sobą historię niszczenia dzieł sztuki w najsłynniejszych muzeach Europy. I nie powiedział jeszcze ostatniego słowa.Powieść Jacka Dehnela, pastisz antymieszczańskiej tw�rczości Thomasa Bernharda, to przepojona czarnym humorem, wyrzucona na jednym oddechu opowieść o sztuce, miłości i człowieku, kt�ry nie boi się sprzeciwić społeczeństwu.

Wydana w formie gazety książka „Nowy Tajny Detektyw” to część szerzej zakrojonego „Projektu Tajny Detektyw”, który obejmuje oprócz tego płytę „Tajny”, wystawę multimedialną, koncerty z wizualizacjami i blog. Całość bazuje na dwóch nieocenionych źródłach dotyczących międzywojennej przestępczości: albumach operacyjnych policji polskiej z lat 1928-38 oraz wydawanym przez cztery lata (1931-35) skandalizującym i niezwykle popularnym tygodniku „Tajny Detektyw”. Książka pokazuje społeczeństwo dwudziestolecia od jego brzydszej, niewyidealizowanej strony. Widzimy brutalną rzeczywistości czasów Wielkiego Kryzysu (rozdział „Kryzys”): niszczące bezrobocie, nędzę ocierającą się niekiedy o śmierć głodową, wzajemną bezwzględność ludzi doprowadzonych do ostateczności. Wbrew powtarzanym po latach mitom wielokulturowa, wieloetniczna Polska nie jest wcale oazą spokoju i tolerancji, napięcia społeczne skutkują wzrostem nacjonalizmów („Mniejszości narodowe”), a populiści działają w służbie nazizmu i komunizmu, dwóch rosnących w siłę totalitaryzmów, które niebawem spustoszą całą Europę („Ideologie”).

Trzydzieści pergaminowych map, namalowanych w XV wieku przez Nicolausa Germanusa na podstawie współrzędnych geograficznych określonych w dziele Ptolemeusza, zainspirowało Jacka Dehnela do napisania zbioru trzydziestu krótkich utworów, utrzymanych w różnych stylistykach. Te apokryficzne miniatury literackie, stworzone z okazji wyjątkowej ekspozycji: Świat Ptolemeusza – włoska kartografia renesansowa w zbiorach Biblioteki Narodowej, stanowią szczególny, artystyczny przewodnik po świecie zilustrowanym na wystawie przez średniowiecznego kopistę. Autor książki z wielką swobodą przenosi czytelnika w czasie i przestrzeni, wybierając przypadkowo z bogactwa dziejów traktowanych jako całość, sytuacje i przedmioty będące źródłem fascynujących i wciąż aktualnych, choć fragmentarycznych opowieści. Każda z nich posiada jednak szerszy kontekst, zawsze wyrażnie sygnalizowany po to, by umiejscowić temat, ale też, żeby podkreślić ciągłość historii. W tej podróży po różnych obszarach i miejscach nie jest ważna chronologia. Obok monologu uwięzionej królowej Alienor z XII wieku (Francja) pojawiają się notatki Eichmanna z 1943 roku (Bałkany) i lista przedmiotów zabieranych w podróż do Italii przez Tristrama S. w roku 1765 (Italia Nowożytna).

Muzeum Narodowe w Warszawie od początku miało naturę proteuszową, nieustannie zmieniało funkcje i zadania: bywało schronem, konspiracyjną komórką, koszarami, składnicą resztek, propagandową tubą. Moja książka nie jest pracą naukową, a raczej popularyzatorską kompilacją, która ma dawać pojęcie o tych przemianach i o niezwykłych, dramatycznych a czasem śmiesznych dziejach Muzeum na tle dziejów Polski i Warszawy. Jacek Dehnel (ur. 1980 w Gdańsku), poeta (Żywoty równoległe, Języki obce), prozaik (Lala, Saturn, Balzakiana, Matka Makaryna, Dziennik roku chrystusowego), tłumacz, felietonista, malarz. Jego wiersze i prozę przełożono na kilkanaście języków. Laureat m. in. Nagrody Kościelskich (2005) i Paszportu Polityki (2006), czterokrotnie nominowany do nagrody Nike. Mieszka w Warszawie.